Justyna Szczęsna: Poetyckie światy wojny. Studia o poezji polskiej po roku 1939

Poetyckie-przód

 

 

 

 

Oto linki do wybranych księgarń:

 

 

 

 

Leszek Wiśniewski, Mateusz Maria Bieczyński: Swoboda przemieszczania się w prawie międzynarodowym, prawie Unii Europejskiej i polskim prawie krajowym. Przegląd zagadnień

swoboda - przód

 

 

 

 

Prezentujemy wybrane linki do e-księgarń

 

 

 

Konferencyjne zakładki książkowe WebScieConf.com

Współorganizatorka interdyscyplinarnych konferencji naukowych dr Agnieszka Rzepka udaje się na wymianę myśli naukowej do Nowego Jorku oraz Bostonu. Tam przekazywać będzie innym naukowcom specjalnie przygotowane zakładki książkowe, informujące o konferencji WebScieConf.fom.

Oto trzy wersje projektowe:

zakładka azakładka bzakładka c

 

Płyta CD z publikacjami pokonferencyjnymi

Dostępna jest już płyta CD z publikacjami pokonferencyjnymi pierwszej interdyscyplinarnej konferencji naukowej WebScieConf.com 1/2015.

1504_4940

1504_4941-2

 

1504_4939-2

1504_4943-2

 

 

Leszek Wiśniewski, Mateusz Maria Bieczyński: Swoboda przemieszczania się w prawie międzynarodowym, prawie Unii Europejskiej i polskim prawie krajowym. Przegląd zagadnień

Swoboda...

Wprowadzenie

1. Uwagi ogólne

Przemieszczanie się jest jedną z podstawowych aktywności ludzi. Gatunek ludzki jest najbardziej rozprzestrzenionym ze wszystkich gatunków zamieszkujących ziemię. Przystosowuje się on do każdych warunków klimatycznych. Jego mobilność determinowały i determinują bardzo zróżnicowane i niejednorodne czynniki. Wśród najczęściej występujących wymienia się przyczyny: ekonomiczne (motywacje wynikające z otrzymania ziemi, pracy lub mieszkania), polityczne (uwarunkowane zmianą struktury władzy i związanymi z tą zmianą represjami, repatriacjami i wysiedleniami), społeczne (zawieranie małżeństw oraz łączenie się rodzin), religijne (pielgrzymki do miejsc kultu religijnego), przyrodnicze (najczęściej związane z katastrofami naturalnymi, ale także ze zróżnicowaniem zasobów naturalnych), turystyczne (podróże w czasie wolnym) i służbowe (wyjazdy w celach zawodowych).

Zagadnienie wolności przemieszczania się objemuje rozległą problematykę z zakresu takich działów prawa jak międzynarodowe prawo publiczne, prawo Unii Europejskiej, prawo konstytucyjne, prawo administracyjne, jak również, w pewnym zakresie, prawo karne.

Niniejsze opracowanie poświęcone zostało prawnym uwarunkowaniom przemieszczania się ludzi na terytorium Polski oraz w granicach Unii Europejskiej. Dodatkowo zakresem zainteresowania będzie również ogólna rama regulacji międzynarodowych w tym zakresie.

Rozdział I niniejszego opracowania został poświęcony krótkiemu rysowi historycznemu wolności przemieszczania się jako koncepcji normatywnej. Przedstawiono w nim sumarycznie istotne momenty w historii kontynentu europejskiego, które doprowadziły do jej wykształcenia się i ewolucji.

W Rozdziale II znalazła się charakterystyka wolności przemieszczania się w międzynarodowym prawie praw człowieka. Analizie poddane zostały akty normatywne (umowy międzynarodowe), które zawierają gwarancję dla wolności przemieszczania się, jako wolności człowieka, takie jak Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka oraz Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności wraz z jej Protokołem Czwartym. W strukturze tej części opracowania wydzielony zostanie osobno fragment poświęcony gwarancjom i granicom wolności przemieszczania się w wymienionych aktach normatywnych. W drugim z fragmentów znajdzie się również rozbudowane omówienie orzecznictwa Komitetu Praw Człowieka i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczące swobody przemieszczania się. Podjęta zostanie również próba skonstruowania definicji wolności przemieszczania się w prawie międzynarodowym.

Kolejny, trzeci rozdział publikacji zawierać będzie charakterystykę regulacji Unii Europejskiej. Ich omówienie przed regulacjiami prawa polskiego wynika z faktu, że dyrektywy europejskie stanowią ogólną ramę dla prawa polskiego. Rzeczypospolita jest bowiem zobowiązana do implementacji zawartych tam postanowień do prawa krajowego. W pierwszej kolejności zostaną omówione postanowienia unijnego prawa pierwotnego – traktatów założycielskich oraz Karty Praw Podstawowych, która wprawdzie nie ma jeszcze tego charakteru, ale stanowi podstawę dla wykładni przepisów prawa wspólnotowego. W następnej kolejności omówione zostaną również gwarancje i ograniczenia wolności przemieszczania się we wspólnotowym prawie wtórnym.

Szczególne znaczenie mieć będą tutaj regulacje porozumienia Schengen o ruchu bezwizowym, pozwalające na przemieszczanie się pomiędzy państwami należącymi do układu bez konieczności legitymowania się paszportem lub posiadania innego rodzaju dokumentów podróży (wizy). Należy zauważyć, że do pierwszej wojny światowej paszport nie był potrzebny, aby przemieszczać się po Europie (wyjątkiem była carska Rosja oraz Imperium Otomańskie). Sytuacja zmieniła się przed pierwszą wojną światową, gdy wprowadzono szczegółowe kontrole graniczne. Porozumienie Schengen stanowi próbę powrotu do wcześniejszej, liberalnej polityki paszportowej.

Rozdział IV dotyczy wolności przemieszczania się w polskim prawie krajowym. Zawiera charakterystykę konstytucyjnych podstaw tej wolności, przesłanek jej ograniczania, jak również ich konkretyzacji w aktach niższego rzędu.

W kolejnym, Rozdziale V zostały przedstawione regulacje określające status uchodźcy, od tych zawartych w międzynarodowych paktach praw człowieka, aż do regulacji prawa krajowego w tym zakresie. Rozdział VI poświęcony został omówieniu prawa azylu.

Z kolei Rodział VII zawiera dogamtyczno-prawne refleksje poświęcone ogólnej charakterystyce wolności przemieszczania się, jej relacji do suwerenności państwa oraz pojęcia obywatelstwa. W tej części pracy dokonana zostanie ogólna charakterystyka wolności przemieszczania się – wyjaśniona jej istota i zbudowany ogólny model normatywny. Szczególnie zaakcentowany zostanie związek problematyki mobilności ludzi i ich przynależności państwowej. Wydaje się bowiem, że niezależnie od charakteru samego przemieszczania się to właśnie związek z określonym państwem determinuje uprawnienia przemieszczających się osób. Całość opracowania zakończy podsumowanie.

Spis treści

Wprowadzenie

  1. Uwagi ogólne
  2. Rys historyczny

Rozdział I – Wolność przemieszczania się w prawie międzynarodowym

  1. Wprowadzenie
  2. Gwarancje swobody przemieszczania się w umowach międzynarodowych z zakresu praw człowieka

2.1. Charakterystyka regulacji aktów prawa międzynarodowego

2.1.1. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

2.1.2. Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka

2.1.3. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności wraz z jej Protokołem Czwartym

2.2. Miejsce międzynarodowych umów gwarantujących wolność przemieszczania się w systemie prawa polskiego

2.3. Podsumowanie

  1. Ograniczenia swobody przemieszczania się na podstawie aktów prawa międzynarodowego

3.1.            Charakterystyka ograniczeń wolności przemieszczania się w aktach prawa międzynarodowego

3.1.1.      Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

3.1.2.      Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka

3.1.2.1.            Orzecznictwo Komitetu Praw Człowieka

3.1.3.      Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950 roku i orzecznictwo ETPC

3.1.3.1.            Proporcjonalność ograniczeń wolności przemieszczania się jako środek zapobiegawczy

3.1.3.2.            Prawo wyboru miejsca pobytu

  1. Wolność przemieszczania się w prawie międzynarodowym – próba definicji

4.1.            Prawo do opuszczenia własnego kraju

4.2.            Prawo do powrotu do własnego kraju

4.3.            Obowiązki państwa wobec swoich obywateli poza jego granicami

  1. Zakończenie

Rozdział III – Wolność przemieszczania się w prawie Unii Europejskiej

  1. Wprowadzenie
  2. Ogólne ramy wolności przemieszczania się

2.1. Traktaty założycielskie (prawo pierwotne)

2.2. Karta Praw Podstawowych

  1. Gwarancje dla wolności przemieszczania się we wspólnotowym prawie wtórnym

3.1. Wprowadzenie

3.2. Przemieszczanie się obywateli UE na podstawie Dyrektywy 2004/38/WE

3.2.1. Charakterystyka ogólna z rysem historycznym

3.2.2. Analiza postanowień dyrektywy

3.2.2.1. Zakres normowania (przedmiotowy i podmiotowy)

3.2.2.2. Podstawowe uprawnienia obywateli UE

3.2.2.3. Zagadnienia praktyczne stosowania dyrektywy

3.3. Przemieszczanie się obywateli UE i państw trzecich na podstawie Kodeksu Schengen

3.3.1. wprowadzenie i rys historyczny

3.3.2. Przedmiot regulacji

3.3.3. najważniejsze postanowienia wyznaczające zakres swobody przemieszczania się

  1. Ograniczenia wolności przemieszczania się w prawie UE

4.1.            Wprowadzenie

4.2.            Ograniczenia na podstawie Dyrektywy 2004/38/WE

4.2.1.      Podstawy wydalenia

4.2.2.      Ograniczenia decyzji o wydaleniu

4.2.3.      Uprawnienia osoby, wobec której stosuje się ograniczenia

4.3.            Ograniczenia na podstawie Kodeksu Schengen

4.3.1.     Podstawy odmowy wjazdu

4.3.2.      Wymogi formalne decyzji o odmowie wjazdu

4.4.            Podsumowanie

  1. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

5.1. Wprowadzenie

5.2. Przegląd orzecznictwa

5.2.1. Prawa członków rodziny obywatela Państwa Członkowskiego

5.2.2. Ograniczenie prawa pobytu na terytorium Państwa Członkowskiego ze względu na sytuację finansową

5.2.3. Równość świadczeń i dostępu do edukacji

5.2.4. Definicja beneficjenta Dyrektywy 2004/38/WE

5.2.5. Konieczność dokonywania indywidualnej oceny w sprawach o wydalenie

  1. 2.6. Wolność przemieszczania się a procedura dyplomatyczna

5.2.7. Zakaz przemieszczania się jako sądowy środek zabezpieczający

  1. 2.8. Wolność przemieszczania się a zakaz dyskryminacji

5.3. Podsumowanie

  1. Zakończenie

Rozdział IV – Wolność przemieszczania się w polskim prawie krajowym

  1. Konstytucyjne podstawy wolności przemieszczania się na podstawie Konstytucji RP

1.1.            Pozycja cudzoziemca w Konstytucji RP

1.2.            Status prawny obywateli UE w Polsce

1.3.            Przesłanki ograniczania wolności przemieszczania się (art. 31 ust. 3 Konstytucji RP)

1.4.            Podsumowanie

  1. Przykłady ograniczania wolności przemieszczania się w prawie polskim

2.1.            Zakaz opuszczania kraju jako środek zabezpieczający w postępowaniu karnym

2.2.1. istota zakazu opuszczania kraju

2.2.2. Zakaz opuszczania kraju a wolność przemieszczania się

2.2.3. Zakaz opuszczania kraju a prawo unijne

2.2.4. poglądy judykatury i zapatrywania doktryny

2.3.            Obowiązek posiadania ważnych dokumentów podróży

2.3.1. Paszport

2.3.2. środki niezbędne do utrzymania

2.3.3. wiza

2.3.4. ułatwienia – mały ruch graniczny

2.3.5. Ograniczenia o charakterze szczegółowym – Ograniczenia w przemieszczaniu się żołnierzy zawodowych

Rozdział V – Prawo azylu i status uchodźcy jako regulacja odnosząca się do wolności przemieszczaniach się w sytuacjach szczególnych

1. Wprowadzenie

  1. Prawa uchodźców

2.1. Wprowadzenie

2.2. Rys historyczny

2.3. Podstawy ochrony praw uchodźców w prawie międzynarodowym

2.3.1. Wprowadzenie

2.3.2. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

2.3.3. Prawo uchodźców na podstawie Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

2.3.4. Konwencja genewska

2.3.4.1. status „uchodźcy”

2.3.4.2. Przesłanki nadania

2.3.4.3. Przesłanki odmowy nadania statusu uchodźcy

2.3.4.4. Przesłanki ustania

2.3.4.5. Postulaty zmiany definicji „uchodźcy” i zasad nadawania tego statusu

2.3.4.6. Funkcja definicji uchodźcy w prawie międzynarodowym

2.3.4.7. Zasada non-refloument jako podstawowy instrument ochrony

2.4. Ochrona uchodźców w prawie Unii Europejskiej

2.4.1. Wprowadzenie

2.4.2.      Podstawowe regulacje dotyczące ochrony uchodźców w prawie UE

2.4.3.      Zakres zastosowania

2.4.4.      Podstawowe gwarancje udzielane osobom ubiegającym się o azyl

2.4.4.1.            Niedopuszczalność wniosku o udzielenie azylu

2.4.4.2.            Procedury cofania status

2.4.4.3.            Prawa uchodźcy

2.5.            Ochrona uchodźców w polskim prawie krajowym

2.5.1. Wprowadzenie

2.5.2. Podstawowe regulacje prawne

2.5.2.1. Akty prawa krajowego określające status uchodźcy w Polsce

2.5.3. Regulacje szczegółowe

2.5.3.1. definicja uchodźcy w prawie polskim

2.5.3.2. postępowanie o nadanie statusu uchodźcy

2.5.3.3. pomoc w celu integracji

2.5.4. Podsumowanie

2.6. Wnioski

  1. Prawo azylu

3.1. Wprowadzenie

3.2. Definicja azylu

3.3. Azyl terytorialny

3.4. Azyl dyplomatyczny

3.5. Prawo azylu w prawie międzynarodowym

3.5.1. charakterystyka regulacji

3.5.2. Adresat normy w prawie azylu

3.5.3. uprawniony do uzyskania azylu

3.5.4. Prawa i obowiązki państw w odniesieniu do azylu terytorialnego

3.5.5. Położenie prawne osób korzystających z azylu

3.6. Azyl w prawie polskim

Rozdział VI – Wolność przemieszczania się w rozważaniach dogmatycznoprawnych

  1. Wprowadzenie
  2. swoboda przemieszczania się a suwerenność państwa
  3. swoboda przemieszczania się a obywatelstwo

3.1. Obieg wewnątrzunijny

3.2. obieg pozaunijny

3.3. pojęcie obywatelstwa

Zakończenie

Zapraszamy na nową konferencję naukową WebScieConf.com

Druga międzynarodowa interdyscyplinarna konferencja naukowa odbędzie się już niebawem. Bez wychodzenia z domu przed własnym komputerem można połączyć się z całym naukowym światem. Po konferencji opublikowana zostanie płyta CD ze zgłoszonymi referatami.

Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami na stronie www konferencji tutaj: http://webscieconf.com/

Publikacja pokonferencyjna WebScieConf.com na płycie CD uroczyście wręczona

Pani Rektor prof. Kamila Wilczyńska podczas naszej kameralnej uroczystości odebrała dziś od wydawcy publikację pokonferencyjną WebScieConf.com 1/2015 na płycie CD. Płytę otrzymali także pan Dziekan dr Zbigniew Dziemianko, pan Kanclerz Piotr Dwornicki oraz pani dr Bernadetta Hołderna-Mielcarek, specjalista ds. współpracy z zagranicą Wyższej Szkoły Handlu i Usług w Poznaniu.

IMG_20150423_130212IMG_20150423_125447

SILVA RERUM partnerem konferencji poświęconej pamięci Elizabeth Kübler-Ross

Rok 2015 jest rokiem szczególnym – to rok jubileuszowej X Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Szkoleniowej „Życiodajna śmierć – pamięci Elizabeth Kübler-Ross”, 15 lat istnienia Zakładu Zintegrowanej Opieki Medycznej, a także jubileusz 30-lecia pracy zawodowej organizatorki konferencji, prof.  dr hab. n. med. Elżbieta Krajewska-Kułak.

Tradycyjnie wiodąca tematyka Konferencji będzie dotyczyć pacjenta i jego rodziny oraz  rozlicznych dylematów etycznych, prawnych  i społecznych, z jakimi  na co dzień spotykają się pracownicy ochrony zdrowia.

Na konferencji scharakteryzowane zostaną trudności terapeutyczno-pielęgnacyjne w interdyscyplinarnej opiece nad  pacjentem  w podnoszeniu jego jakości życia. Podjęty zostanie też problem tanatoedukacji w edukacji medyków i w opiece medycznej oraz omówione kwestie związane z okresem żałoby i osierocenia.

Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego na stronie www konferencji napisała: „Tradycyjnie mamy nadzieję stworzyć okazję do  przeżywania szczególnych uczuć i refleksji nad życiem i przemijaniem. Do pokazania, iż śmierć dotyczy nie tylko tych, którzy są ciężko chorzy, ale także osób starszych, chorych psychicznie, niepełnosprawnych, z upośledzeniami genetycznymi i tych, którzy są po prostu bezdomni i za życia już traktowani  jako nieobecni, usunięci na margines, tak jakby nie żyli.

Pragniemy przybliżyć zadania pracowników ochrony zdrowia w zwalczaniu dyskryminacji, stygmatyzacji, agresji  i uzależnień, ponieważ jak twierdziła Bł. Matka Teresa z Kalkuty „najgorszą chorobą  nie jest trąd, czy gruźlica, ale świadomość, że jest się nikomu niepotrzebnym, przez nikogo niekochanym, przez wszystkich opuszczonym” .

Wreszcie chcemy przeanalizować szeroko rozumiane problemy wielokulturowości w medycynie. Zastanowić się nad postrzeganiem różnych kultur przez inne narody, wizją zdrowia, choroby i śmierci w różnych kulturach, kulturowymi uwarunkowaniami w poszczególnych dziedzinach medycyny, miejscem  medycyny niekonwencjonalnej w terapii. Podyskutować nad  dylematami etycznymi w opiece nad pacjentami pochodzącymi z różnych kultur, bo jak twierdzi Karl Teodor Jaspers „obojętność jest najłagod­niej­szą formą nietolerancji”.

Jesteśmy głęboko przekonani, iż Konferencje będą również wspaniałą okazją do wymiany poglądów i opinii na temat zadań współczesnej medycyny i jej problemów bioetycznych. Żywimy także głęboką nadzieję, iż to kolejne spotkanie, będzie nie tylko wspaniałą okazją do nawiązania nowych kontaktów naukowych i osobistych, ale także zapewni Państwu możliwość poznania pięknego Podlasia, z jego stolicą  Białymstokiem. Miasta i regionu, gdzie od  wieków żyją  wspólnie ludzie różnych kultur, wyznań i narodowości, gdzie panuje otwartość, życzliwość i gościnność. Regionu, który dzięki unikalnym walorom środowiska naturalnego zyskał miano „Zielonych Płuc Polski”. Mamy nadzieję, że nie zabraknie też czasu na wspomnienia o początkach powstania naszego Zakładu, o jego sukcesach, o minionych Konferencjach, bo w myśl słów Antoine de Saint-Exupéry „naj­ważniej­sze jest, by gdzieś is­tniało to, czym się żyło: i zwycza­je, i święta rodzin­ne. I dom pełen wspom­nień. Naj­ważniej­sze jest, by żyć dla powrotu”.”

Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego

prof.  dr hab. n. med. Elżbieta Krajewska-Kułak

O konferencji czytaj tutaj: http://zyciodajna.systemcoffee.pl/index.php?id=3

konferencja Białystok

Radosnej Wielkanocy 2015!

Wielkanoc-21

Pani Rektor – kobieta niezłomna

P1010795Rozmowa /poniżej/ z kobietą niezwykłą, rektorem poznańskiej szkoły wyższej, profesorem ekonomii. Wciąż pracuje, publikuje, wykłada, prowadzi aktywne życie nie tylko zawodowe, ale i towarzyskie oraz rodzinne. I mało kto wierzy, że reprezentuje generację 80+. To profesor Kamila Wilczyńska, żona śp. prof. Wacława Wilczyńskiego oraz nasza naukowa patronka.

Info

Kamila Wilczyńska (ur. 17 stycznia 1929) – doktor habilitowana, profesor nadzwyczajny i Rektor Wyższej Szkoły Handlu i Usług w Poznaniu. Absolwentka Akademii Handlowej w Poznaniu (obecnie Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu). W latach 1951–1999 pracownik Akademii Rolniczej w Poznaniu (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu), w latach 1993-1997 Kierownik Katedry Ekonomii AR w Poznaniu. W latach 1987 – 2004 była przewodniczącą Okręgowego Komitetu Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej na Wielkopolskę i wiceprzewodniczącą ogólnopolskiego jury OWE. Szkolnictwo średnie Wielkopolski zajmowało w tej Olimpiadzie II miejsce w skali kraju. Od 1999 roku pracownik WSHIU w Poznaniu. Redaktor naukowy Zeszytów Naukowych Wyższej Szkoły Handlu i Usług w Poznaniu (od numeru 2 do chwili obecnej). Badaczka infrastruktury wsi i rolnictwa. Jej mężem był prof. dr hab. Wacław Wilczyński. Od 2008 r. do chwili obecnej – Rektor Wyższej Szkoły Handlu i Usług w Poznaniu oraz przewodnicząca Rady Naukowej naszego wydawnictwa, przewodnicząca Rady Programowej czasopisma naukowego wydawanego przez nasze wydawnictwo oraz przewodnicząca Rady Naukowej międzynarodowych konferencji naukowych http://webscieconf.com/.

Wywiad czytaj tutaj: http://my50plus.pl/60-lat-w-malzenstwie-64-lata-w-pracy-prof-k-wilczynska-bez-milosci-ani-rusz/

Zapraszamy do udziału w międzynarodowej interdyscyplinarnej konferencji naukowej WebScieConf.com 2/2015

Naukowców rożnych specjalności zapraszamy do wzięcia udziału w interdyscyplinarnej międzynarodowej konferencji naukowej w języku angielskim. Termin konferencji 11-13 maja, ostatni dzień złożenia publikacji konferencyjnej – to 10 maja 2015.  Konferencja została zorganizowana przez Wyższą Szkołę Handlu i Usług w Poznaniu, Instytut Badawczo-Rozwojowy w Sandomierzu oraz Wydawnictwo Naukowe SILVA RERUM.

Szczegóły - http://webscieconf.com/index

Przechwytywanie

Modrak Małgorzata

IMG_1691Małgorzata Modrak jest absolwentką:

  • Bibliotekoznawstwa i informacji naukowej w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu;
  • Edukacji zdrowotnej i geragogiki w Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy;
  • Edukacji dorosłych i gerontologii w Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Gerontolog i promotor zdrowia, prowadzi warsztaty z zakresu promocji zdrowia i aktywizacji psychoruchowej (przede wszystkim wśród osób dorosłych) oraz treningi pamięci dla pacjentów otępiennych. Prowadzi Centrum Edukacji i Wspomagania Osób Starszych, naucza opiekunów osób starszych oraz pracuje w hospicjum.

Wydane pozycje:

Współautorka artykułu w roczniku Nauki o Edukacji, red. G. Szablewska, M. Cichosz, Bydgoszcz 2011.

Autorka książki popularnonaukowej Trzeci poziom dojrzałości. Szczęśliwe życie po sześćdziesiątce, Gliwice 2013.

XX Poznański Przegląd Książki Naukowej potrwa do kwietnia, zapraszamy!

Wydawnictwo Naukowe SILVA RERUM prezentuje swoje nowości w ramach XX Poznańskiego Przeglądu Książki Naukowej, organizowanego pod honorowym patronatem Przewodniczącego Kolegium Rektorów Szkół Wyższych Miasta Poznania prof. dr. hab. Bronisława Marciniaka. Wystawa prezentowana jest w gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej przy ul. Ratajczaka 38/40 i potrwa do 4.04.2015 r.

Poznański Przegląd Książki Naukowej – organizowana corocznie, od 1996, impreza wydawnicza, mająca na celu prezentację wyboru książek naukowych wydanych w Poznaniu w minionym roku kalendarzowym. Organizatorem Przeglądu jest Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu i to w jej pomieszczeniach prezentowane są wydawnictwa naukowe w ramach imprezy. Honorowego patronatu udziela Przewodniczący Kolegium Rektorskiego Szkół Wyższych Miasta Poznania.

Eksponowany jest wybór najciekawszych lub najbardziej odkrywczych książek, także tych które zdobyły różne nagrody. Preselekcji dokonują sami wydawcy. Przegląd nie ma charakteru konkursowego, ale jest próbą ukazania Poznania, jako ośrodka wydawniczego, badawczego, naukowego i akademickiego. Wystawcami są zarówno wydawnictwa naukowe, jak i instytuty badawcze oraz inni wydawcy z terenu miasta i aglomeracji. Zwykle prezentowanych jest ok. 350 tytułów, najwięcej było ich ponad 400.

Czytaj także: http://pl.wikipedia.org/wiki/Pozna%C5%84ski_Przegl%C4%85d_Ksi%C4%85%C5%BCki_Naukowej 

Plik do pobrania - Nota – Silva

Przechwytywanie

B. Kowalczyk o I. Iredyńskim w Polskim Radiu

Nasz Autor, dr Bartosz Kowalczyk z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, został zaproszony do udziału w audycji w Programie Drugim Polskiego Radia, poświęconej pisarzowi i dramaturgowi Ireneuszowi Iredyńskiemu. Okazją do przeprowadzenia rozmowy na temat twórczości tego prozaika, dramaturga, poety, scenarzysty, autora tekstów piosenek oraz twórcy licznych słuchowisk radiowych jest 30-lecie śmierci I. Iredyńskiego, które przypada w 2015 roku.
Więcej tutaj: http://www.polskieradio.pl/8/433/Artykul/1366886,Radio-i-Sluchowisko-Podwojny-Iredynski-na-wieczor
A oto dr Bartosz Kowalczyk wraz ze swoją książką o Ireneuszu Iredyńskim i jego twórczości -
IMG_20140906_104026

Współpraca naukowo-wydawnicza

Publikacje Wydawnictwa Naukowego SILVA RERUM powstają również w oparciu o współpracę naukowo-wydawniczą z uczelniami i placówkami naukowymi.

Oto przykłady najnowszych publikacji powstałych w wyniku współpracy:

  • Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

prawo wobec

  • Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu

psalm1

  • Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Poznaniu /w przygotowaniu/

Przechwytywanie

Justyna Szczęsna: Poetyckie światy wojny. Studia o poezji polskiej po roku 1939

Poetyckie swiaty - okładka

Książka jest próbą nowego spojrzenia na poezję polską  uwikłaną w doświadczenia wojenne.  Część I Wysłowić wojnę koncentruje się na problemach artykulacji wojennej traumy, z którymi mierzyli się poeci tworzący w środku wojennego tygla. Część II Udźwignąć wojnę  rekonstruuje sposoby radzenia sobie z wojennym okaleczeniem poetów ocalałych. Wśród omówionych autorów znajdują się pisarze pierwszorzędni, jak Borowski, Gajcy, Przyboś, Iwaniuk, ale także poeci słabiej obecni w refleksji literaturoznawczej i nadal rozpoznani tylko częściowo, tacy jak Stroiński, Borsukiewicz,  Świrszczyńska czy Wojtyła.

 

The book is an attempt of a new look on the polish poetry entangled in the war experience. Part I Wysłowić wojnę concentrates on the problems of articulation of the war trauma, which the poets writing in the middle of the war crucible had to face. Part II Udźwignąć wojnę reconstructs the ways of coping with the war mutilation of those poets who survived. Among the discussed authors there are first-class writers such as Borowski, Gajcy, Przyboś, Iwaniuk, but also poets less present in literary reflection and still only partially-recognised, such as Stroiński, Borsukiewicz, Świrszczyńska or Wojtyła.

 

Hasła kluczowe – literatura polska XX wieku, poezja polska  XX wieku, poezja wojenna, II wojna światowa w literaturze polskiej, II wojna światowa w poezji polskiej

 

Szczęsna Justyna

Szczęsna - zdjęcie

 

 

 

Justyna Szczęsna –  literaturoznawca, historyk literatury XX wieku, pracuje w Zakładzie Poetyki i Krytyki Literackiej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Autorka książki Tadeusz Borowski – poeta, Poznań 2000. Redaktorka tomu poetyckiego i współredaktorka ( we współpracy z  Tadeuszem Drewnowskim i Sławomirem Buryłą) pozostałych tomów krytycznego wydania Pism w czterech tomach Tadeusza Borowskiego, t.1- 4,  Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003 – 2005. Zajmuje się poezją polską XX wieku. Publikowała w tomach zbiorowych  i pismach literackich pisząc m.in. o Herbercie, Wacie, Krynickim, Przybosiu, Iwaszkiewiczu, Borowskim, Gajcym, Stroińskim.

B. Kowalczyk o Iredyńskim na antenie II Programu Polskiego Radia

Bartosz Kowalczyk, autor książki poświęconej twórczości znakomitego polskiego dramaturga i powieściopisarza Ireneusza Iredyńskiego, będzie gościem specjalnym w audycji Programu Drugiego PR. Emisja będzie miała miejsce w niedzielę w wieczornym paśmie i ulokowana będzie pomiędzy dwoma słuchowiskami Iredyńskiego „Słuchowiskiem” i „Radiem”.

Zachęcamy do jej wysłuchania!

Kowalczyk-Iredyński-całosć

 

Nowości wydawnicze w Regensburger Katalog

silva1silva2silva3silva4silva5

Prawo wobec wyzwań współczesności

prawo wobec

 

 

 

 

 

Publikacja  Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Pod redakcją
Natalii Buchowskiej
Patryka Filipiaka
Bartosza Guzika
Pawła Wilińskiego

Komitet Honorowy

(śp.) Wiesław Daszkiewicz, (śp.) Zbigniew Janowicz, Henryk Olszewski, (śp.) Włodzimierz Piotrowski, Teresa Rabska, Tomasz Sokołowski, Andrzej Szwarc, Andrzej J. Szwarc

Komitet Redakcyjny 

Roman Budzinowski, Tadeusz Gadkowski, Roman Hauser, Andrzej Janiak, Zdzisław Kędzia, Andrzej Koch, Jerzy Małecki, Leopold Moskwa, Jacek Napierała, Adam Olejniczak, Janina Panowicz–Lipska, Tomasz Sokołowski, Robert Zawłocki, Feliks Zedler

Spis treści

Słowo wstępne

Andrzej Gadkowski, Stosunki traktatowe Unii Europejskiej  z państwami trzecimi w świetle  traktatu lizbońskiego

Marta Maj, Deficyt demokracji w Unii Europejskiej w aspekcie instytucjonalnym –  Parlament Europejski

Elżbieta Hryniewicz, Prawo karne materialne jako narzędzie wdrażania polityki unijnej (na przykładzie przeciwdziałania nadużyciom na rynku finansowym)

Jan Szczodrowski, Rynki oligopolistyczne w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej  dotyczącego kontroli koncentracji przedsiębiorstw

Marcin Sokołowski, Regulacja małżeńskich ustrojów majątkowych w prawie Unii Europejskiej

Tomasz Henclewski, Rezygnacja przez ustawodawcę z bezwzględnej zasady posuwania się hipotek naprzód w nowelizacji ustawy o księgach wieczystych i hipotece

Karol Szadkowski, Zapis windykacyjny a granice swobody testowania

Bartłomiej Głowala, Instytucja testu wypłacalności – istota i przesłanki zastosowania

Jędrzej Jerzmanowski, O potrzebie nowelizacji przepisów kodeksu spółek handlowych dotyczących łączenia się spółek – na przykładzie tzw. połączeń odwrotnych

Michał Godlewski, Tomasz Antoszek, Nabycie od nieuprawnionego udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w prawie polskim i niemieckim

Barbara Paszkiewicz, Pozycja stron i uczestników postępowania w procesie dowodzenia przed sądem I instancji

Tomasz Lewandowski, Rola praw człowieka w dobie zmian klimatycznych

Iwona Zając-Bange, Uprawnienie oskarżonego do znajomości kwalifikacji prawnej zarzucanego mu czynu w świetle prawa polskiego oraz standardów międzynarodowych (wybrane zagadnienia)

Katarzyna Celińska-Grzegorczyk, Wpływ orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego na kształt postępowania sądowoadministracyjnego

Julita Jabłońska, Tajemnica lekarska instytucją ochrony jednostki

Michał Kowalski, Odszkodowania za nieruchomości zajęte pod drogi publiczne w trybie „specustawy” drogowej a opodatkowanie VAT (w prawie polskim  i unijnym)

Publikacja dostępna na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Antonina Łuszczykiewicz: „Psalmista szowinizmu” – Rudyard Kipling wobec Indii i Indusów

psalm1

 

 

 

 

 

Streszczenie

Celem książki jest wskazanie i przeanalizowanie kulturowych stereotypów i uprzedzeń wobec Indusów uwiecznionych w twórczości jednego z najwybitniejszych anglojęzycznych pisarzy, Rudyarda Kiplinga. Swoistą klamrę kompozycyjną stanowi krytyczny esej George’a Orwella na temat literackiego dorobku brytyjskiego twórcy i zawartej  w  jego dziełach ideologii – wyznacznikami analizy są wysunięte przez Orwella zarzuty o rasizm, imperializm czy skłonności „prefaszystowskie”. Po przebadaniu twórczości Kiplinga autorka próbuje dać  odpowiedź na pytanie fundamentalne – czy Orwell miał prawo nazwać Kiplinga moralnie nieczułym i estetycznie obrzydliwym „szowinistą-imperialistą”?

Na potwierdzenie słuszności wysuniętych przez Orwella oskarżeń nietrudno wskazać w literackim  dorobku Kiplinga przykłady ukazujące brytyjskiego pisarza w niekorzystnym świetle – utrwalając negatywny wizerunek Indii i Indusów, Kipling uczynił bohaterami swoich utworów sprytnych złodziejaszków, zdradliwych i dwulicowych służących, groteskowych w aspirowaniu do brytyjskości mieszańców rasowych czy naiwnie zakochane kobiety niezdolne do racjonalnego myślenia. Autorka nie tylko przeanalizowała twórczość Kiplinga pod kątem stereotypów, lecz także mocno osadziła ją w kontekście historycznym – dzięki przybliżeniu charakteru epoki i środowiska, które ukształtowały Kiplinga, możliwe okazało się odnalezienie w jego dziełach śladów powszechnej  w końcu XIX wieku indofobii czy przekonania o technicznym i kulturowym zacofaniu Indii. Odniesienie twórczości brytyjskiego pisarza do popularnego na przełomie wieków nurtu literatury przygodowo-imperialnej  (jak określa ją Edward Said) oraz próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy Kiplinga, urodzonego i wychowanego w realiach kolonialnych, można w jakimś stopniu usprawiedliwić, to kwestie zamykające rozważania na temat stosunku laureata Literackiej Nagrody Nobla wobec Indii i ich mieszkańców.

Choć wydawałoby  się,  że poruszone w pracy zagadnienia dotyczą dawno minionej epoki, nie wolno lekceważyć faktu, że twórczość Kiplinga odegrała ważną rolę w kształtowaniu wyobrażeń kolejnych pokoleń przedstawicieli Zachodu o Indiach. Tym samym, niniejsza publikacja nie tylko przybliża charakter relacji międzykulturowych na przełomie wieków, lecz także pomaga w zrozumieniu genezy obecnych stereotypów na temat Indii i Indusów.

Summary

This book’s aim is to identify and analyze cultural stereotypes and prejudice against Indians immortalized in the works of one of the greatest English-speaking writers, Rudyard Kipling. The work’s specific framing device is George Orwell’s critical essay on literary achievements of the British writer and ideology contained in his works – the determinants of the analysis are Orwell’s accusations of racism, imperialism or “prefascist” inclinations. After examining Kipling’s works the author tries to answer the fundamental question – was Orwell right to call Kipling a morally insensitive and aesthetically disgusting “jingo imperialist”?

It is easy to point out examples in Kipling’s oeuvre which confirm the accusations raised by Orwell and show the British writer in a bad light – perpetuating a negative image of India and Indians, Kipling made heroes of his works clever thieves, treacherous and two-faced servants, racial hybrids, grotesque in their aspirations to Britishness, or naive women in love, incapable of rational thought. The author not only analyzed the works of Kipling in terms of stereotypes, but also set it firmly in a historical context – thanks to the description of the character of the era and society which were formative for Kipling, it was possible to find in his works traces of Indophobia, universal in the late nineteenth century, and beliefs about the technical and cultural backwardness of India. The association of the works of the British writer with the popular at the turn of the century adventure-imperial literature (as it is called by Edward Said) and the attempt to answer the question of whether Kipling, born and raised in colonial reality, can to some extent be justified, are the closing reflections on the Nobel Prize winner’s attitude towards India and its inhabitants.

Although it would seem that issues raised in this work concern a long bygone era, one should not underestimate the fact that Kipling’s work played an important role in shaping perceptions of successive generations of the representatives of the West about India. Thus, this publication not only details the nature of intercultural relations at the turn of the century, but also helps in understanding the genesis of the current stereotypes about India and Indians.

 

Spis treści

Wstęp

Rozdział I

Analiza eseju George’a Orwella na temat twórczości Rudyarda Kiplinga…………… 8

1.1.  Porównanie sylwetek Rudyarda Kiplinga i George’a Orwella

1.2.  Oskarżenia wysunięte wobec Kiplinga w eseju Orwella

1.3.  Krytyka i obrona Kiplinga na przestrzeni dziesięcioleci

Rozdział II

Życiorys Rudyarda Kiplinga

2.1.  Wczesne lata w Indiach. Wyjazd do Wielkiej Brytanii

2.2.  Dziennikarstwo w Indiach

2.3.  Twórczość w Wielkiej Brytanii

2.4.  Konflikt osobowościowy dojrzałego Kiplinga z „Ruddym babą”

Rozdział III

Kontekst historyczny

3.1.   Historia stosunków indyjsko-brytyjskich

3.1.1.      Charakterystyka ekspansji kolonialnej Wielkiej Brytanii w Indiach

3.1.2.      Trauma Imperium. Powstanie sipajów

3.2.   Środowisko Anglo-Indusów

3.2.1.      Charakterystyka środowiska Anglo-Indusów

3.2.2.      Wyobrażenia o Indiach na przełomie XVIII i XIX wieku

3.2.3.      Stosunek Anglo-Indusów do Indii

3.3. Przemiany polityczne i społeczne w Indiach a brytyjska idea misji cywilizacyjnej

3.3.1.      Kształtowanie się idei misji w pierwszej połowie XIX wieku

3.3.2.      Ingerencje w indyjskie praktyki i obyczaje

3.3.3.      Wprowadzenie europejskiego modelu edukacji

3.3.4.      Rzeczywiste cele misji cywilizacyjnej

3.4.   Znaczenie literatury epoki wiktoriańskiej dla wizerunku Indusów

Rozdział IV

Analiza stereotypów i uprzedzeń wobec Indusów w dziełach Rudyarda Kiplinga

4.1.  Stereotypy i uprzedzenia w opowiadaniach i poezji Kiplinga

4.1.1.  Niezdolność do przyswajania europejskiej wiedzy

4.1.2.  Barbarzyństwo i źródło zagrożenia

4.1.3.  Aspirowanie do brytyjskości

4.1.4.  Znaczenie koloru skóry i pochodzenia w kontekście seksualności

4.2.  Obraz Indusów w Kimie

4.2.1.  Stereotypy dotyczące Indusów

4.2.2.  Tożsamość Kima

Rozdział V

Rekonstrukcja wizerunku Indii i Indusów w dziełach Rudyarda Kiplinga

5.1. Stereotypy i uprzedzenia w twórczości Kiplinga

5.2. Kiplingowskie Indie a kontekst historyczny

5.3. Kipling na tle innych pisarzy epoki

5.4. Wizerunek Indusów a wiktoriański wizerunek Azjatów

5.5. Kipling jako wytwór epoki wiktoriańskiej. Próba obrony

Zakończenie

Bibliografia

 

 Wstęp

Wiele grzechów, z których niektóre państwa zachodnie wciąż się nie wyspowiadały i za które nie odbyły pokuty, związanych jest z epoką kolonialną. Zważywszy jednak na to, że nie stanowią one kwestii chętnie poruszanych przez polityków, można by pomyśleć, że należą już do zamierzchłej przeszłości i nie rzutują lub nie powinny rzutować na obecną sytuację geopolityczną – w obliczu współczesnych konfliktów, w tym ogólnoświatowego zagrożenia terroryzmem, nikt przecież nie uznałby potępienia Hiszpanów za południowoamerykańską konkwistę czy Belgów za podbój Kongo za posunięcia warte uwagi albo godne poważnego potraktowania. Kolonializm pozostaje zatem, dla większości z nas, tematem nieaktualnym, którego miejsce znajduje się na kartach szkolnych podręczników do historii. Zaakceptowanie takiej sytuacji stanowiłoby jednak poważny błąd – paradoksalnie bowiem, wiele współczesnych konfliktów ma swoje korzenie właśnie w epoce kolonialnej. Ich przyczyn można by wymienić przynajmniej kilka: narzucenie układu granic przez państwa kolonizujące lub wytyczenie ich w procesie dekolonizacyjnym bez jakiegokolwiek rozeznania w terenie na zasadzie kreślenia „pod linijkę”; zniszczenie dotychczasowych struktur państwowych, etnicznych czy społecznych; wreszcie – eksploatację gospodarczą, w wyniku której poprawiły się warunku życia głównie w metropolii, nie zaś w samej kolonii. Przykładów konfliktów mających tego typu podłoże można w dwudziesto- i dwudziestopierwszowiecznej Afryce i Azji wskazać naprawdę wiele. Grzechy epoki kolonialnej rzucają długie cienie.

Ale dziedzictwem kolonializmu jest nie tylko obecna sytuacja geopolityczna czy ekonomiczna różnych regionów świata – jest nim także wizerunek wielu grup etnicznych czy religijnych, które w swojej historii doświadczyły procesu kolonizacji. Innymi słowy, posługując się stereotypowym obrazem przedstawicieli danych krajów, często sięgamy właśnie do obrazu stworzonego lub utrwalonego w epoce kolonialnej. Na szczególną uwagę zasługuje w tej kwestii przełom XIX i XX wieku, kiedy na skutek zintensyfikowania kontaktów międzykulturowych na linii Wschód-Zachód rozpowszechniło się wiele niepochlebnych opinii na temat poszczególnych grup narodowych, etnicznych czy religijnych, za co odpowiedzialne były w głównej mierze te państwa, które politykę kolonialną prowadziły. Wśród nich jednym z najważniejszych, o ile nie najważniejszym, była bez wątpienia Wielka Brytania i zbudowane przez nią Imperium Brytyjskie. Polityka mocarstwa, którego terytorium obejmowało około jedną czwartą powierzchni globu, gdzie, jak mawiano, nigdy nie zachodziło słońce, odgrywała w ówczesnym świecie decydującą rolę; jego ideologia, oparta na absolutnym przekonaniu o własnej wyższości i predestynacji do przewodzenia całemu światu, zadecydowała o utrwaleniu określonego wizerunku społeczeństw skolonizowanych na kolejne dziesięciolecia, nie tylko w samym Zjednoczonym Królestwie, lecz w całym zachodnim świecie, pozostającym wszak w mniejszym lub większym stopniu pod wpływem brytyjskiej polityki i kultury. O powstałych wówczas uprzedzeniach i stereotypach możemy się przekonać z lektury dzieł żyjących w tamtych czasach pisarzy. Jednym z nich, bodaj najwybitniejszym, a na pewno jednym z najpopularniejszych, był Rudyard Kipling.

Wobec pisarza takiego jak Rudyard Kipling nie można pozostać obojętnym. W Polsce jest on, niesłusznie, nieco zapomniany, a polscy czytelnicy kojarzą z jego nazwiskiem w zasadzie tylko Księgę dżungli i postać sympatycznego Mowgliego. W Wielkiej Brytanii pisarz ten uważany jest natomiast za jednego z najwybitniejszych twórców wszech czasów, mimo iż jego twórczość budzi skrajne emocje – ci sami, którzy zachwycają się literackim kunsztem Kiplinga, nie kryją oburzenia z powodu zawartej w jego dziełach ideologii, w tym utrwalonego w nich wizerunku Indii, kraju, z którym był szczególnie związany.

Celem niniejszej pracy jest rekonstrukcja uwiecznionego w twórczości Rudyarda Kiplinga obrazu Indii i Indusów oraz sprawdzenie, do jakiego stopnia jest on odzwierciedleniem kulturowych stereotypów i uprzedzeń rozpowszechnionych w epoce wiktoriańskiej. Pod względem metodologicznym, monografia jest wynikiem badań historycznoliterackich, zakładających istnienie zależności między wydarzeniami lub procesami historycznymi a reagującym i odpowiadającym na nie światem literackim. U podstaw analizy legło założenie, że pisarskiej twórczości nie można odrywać od kontekstu historycznego, czyli, w tym przypadku, od funkcjonującego na przełomie XIX i XX wieku dyskursu kolonialnego, który ukazywał ekspansję tak polityczną, jak i kulturową Imperium jako zjawisko naturalne i pożądane.

Chociaż twórczość Kiplinga doskonale wpisywała się w ideologię i nastrój końca XIX wieku, to pisarze i artyści kolejnych dziesięcioleci traktowali ją z dużą ostrożnością lub nawet otwarcie potępiali. Kluczem do niniejszej pracy będzie właśnie jeden ze sztandarowych przykładów krytyki jego pisarstwa, jakim jest esej George’a Orwella. W pierwszym rozdziale, esej ten zostanie przebadany pod względem wysuniętych przez Orwella oskarżeń, a zarzuty o rasizm czy imperializm, jakie znajdziemy w Orwellowskim tekście, staną się wyznacznikami późniejszej analizy dzieł Kiplinga. Główną kwestią – i jednocześnie podstawowym problemem niniejszej pracy – będzie odpowiedź na pytanie, czy Orwell miał słuszność nazywając Kiplinga rasistą i „prefaszystą”, i do jakiego stopnia jego bezprecedensowo brutalna krytyka znajduje swoje uzasadnienie? Posłuży temu wyszczególnienie w dziełach Kiplinga przykładów stereotypów i uprzedzeń wobec Indusów oraz zrekonstruowanie literackiego wizerunku Indii. Dopiero wówczas możliwe będzie rozstrzygnięcie, czy Kiplingowi można postawić tak poważne zarzuty.

Drugi rozdział poświęcony jest życiu samego Kiplinga – dzieciństwu w Indiach, początkom pisarskiej kariery, aż po okres światowej sławy. Poruszone wątki biograficzne zostały przeanalizowane pod względem relacji Kiplinga z ojczystą Wielką Brytanią i tego, w jaki sposób osobiste doświadczenia mogły wpłynąć na jego poglądy dotyczące Indii, Indusów i kolonizacji jako takiej.

Trzeci rozdział stanowi analizę wszelkich czynników, które kształtowały Kiplinga i jemu współczesnych – do czynników tych zalicza się nie tylko środowisko mieszkających w Indiach Brytyjczyków, lecz także różnorodne przemiany społeczne i polityczne epoki kolonialnej. Celem tego rozdziału jest zatem przebadanie elementów szeroko rozumianych dziewiętnastowiecznych relacji brytyjsko-indyjskich oraz funkcjonujących w owym czasie stereotypów.

Czwarty rozdział to najważniejsza część pracy, jest to bowiem analiza wybranych dzieł Kiplinga pod kątem zawartych w nich stereotypów i uprzedzeń wobec Indusów. Część ta ściśle koresponduje z rozdziałem piątym, w którym zrekonstruowany obraz literackich mieszkańców Indii odniesiono do powszechnego w XIX wieku obrazu indyjskiego społeczeństwa. Twórczość Kiplinga i uwieczniony w niej wizerunek Indusów zostaje ponadto porównany z obrazem utrwalonym w innych dziełach epoki wiktoriańskiej, którą reprezentuje dwóch Kiplingowi współczesnych i bardzo ważnych dla tego okresu pisarzy – Arthur Conan Doyle i Robert Louis Stevenson. Analizę uzupełnia porównanie literackich Indusów z ogólnym, funkcjonującym w owym czasie wizerunkiem Azjaty. Na koniec, autorka rozważa kwestię zasadności krytyki Orwella oraz pytanie, czy Kiplingowi, ukształtowanemu wszak przez realia kolonialnych Indii, można wybaczyć jego poglądy lub przynajmniej w jakimś stopniu je usprawiedliwić.

Podsumowując, celem niniejszej pracy jest odnalezienie rozpowszechnionych w XIX wieku stereotypów i uprzedzeń wobec Indusów w wybranych, najlepiej oddających stosunek Kiplinga wobec Indii dziełach. Kluczem do opracowania jest esej George’a Orwella oraz kwestia, czy oskarżenia wysunięte wobec Kiplinga znajdują swoje uzasadnienie. Krytyka Orwella stanowi zatem swoisty punkt wyjścia, jako że wskazuje problem badawczy i wyznacza kierunek analizy; niemniej, jest także ostatnim ogniwem pracy, gdyż dopiero po przeanalizowaniu twórczości Kiplinga możliwe będzie udzielenie odpowiedzi na podstawowe jej pytania.

Chociaż poruszone tu zagadnienia dotyczą dawno minionej epoki, to skutki podbojów kolonialnych obserwujemy także obecnie, nie wspominając już o, w swojej istocie niewiele się od nich różniącym, neokolonializmie. Nie zapominajmy też, że wyobrażenia żyjących na przełomie XIX i XX wieku Europejczyków – w tym także Polaków – o subkontynencie indyjskim kształtowane były w dużym stopniu właśnie przez chętnie czytane dzieła Kiplinga. Niniejsza praca może zatem nie tylko przybliżyć relacje międzykulturowych na przełomie wieków, lecz także pomóc w zrozumieniu charakteru obecnych stereotypów na temat Indii i Indusów oraz ich genezy.

W niniejszej pracy autorka koncentruje się głównie na twórczości prozatorskiej Kiplinga, która stanowi doskonały materiał do badań nad światopoglądem pisarza i zawartą w jego dziełach ideologią. Przebogaty dorobek poetycki, jaki po sobie pozostawił, bez wątpienia zasługiwałby na osobną, dokładną analizę, w związku z czym w dysertacji znalazły się odniesienia tylko do najważniejszych jego wierszy. Jako że praca przeznaczona jest dla czytelnika polskiego, autorka korzysta podczas cytowania z przekładów lub dokonuje własnego tłumaczenia, odwołując się do wersji oryginalnej tylko tam, gdzie dana kwestia wymaga dopowiedzenia lub wyjaśnienia.

 

Życzenia świąteczno-noworoczne 2014/2015

życzeniaWszystkiego dobrego na rok 2015!!!

Zarzycki Łukasz

Ł. Zarzycki-foto

 

 

 

Doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, specjalność językoznawstwo angielskie (UWr). Pracownik naukowy oraz tłumacz języka angielskiego. Uczestnik wielu programów badawczych oraz badań statutowych. W 2011 uzyskał status QTS (Qualified Teacher Status) nadany przez General Teaching Council for England. Wykładał na uniwersytetach Mehmet Akif Ersoy University oraz Yasar University. Autor licznych artykułów naukowych z zakresu językoznawstwa. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół historii języka angielskiego, dialektów języka angielskiego oraz socjolingwistyki.

Łukasz Zarzycki: Do you speak cockney? Kulturowe konteksty dialektu londyńczyków

Zarzycki

 

 

 

 

 

Spis treści

WPROWADZENIE.. 7
Istota i zakres badań. 9
Przedmiot badań. 12
Metoda badań. 14
Cel badań. 17

ROZDZIAŁ I: KULTURA A ETNICZNOŚĆ.. 19
1.1. Mechanizm zmiany kulturowej 20
1.2. Etniczność. 30
1.3. Wspólnota językowa. 34
1.4. Językowy obraz świata. 38
1.5. Relatywizm językowy. 41

ROZDZIAŁ II: JĘZYK W ASPEKCIE SPOŁECZNO-KULTUROWYM… 45
2.1. WEWNĘTRZNE ASPEKTY ZMIANY JĘZYKOWEJ 53
2.2. Funkcje języka. 56
2.3. Wzorce komunikacji interpersonalnej 61
2.4. Zmiana kodu. 63
2.5. Ponglish a zmiana kodu. 66

ROZDZIAŁ III: DYSKURS I TEKST.. 70
3.1. Dyskurs. 70
3.1.1. Definicja dyskursu. 71
3.1.2. Analiza dyskursu. 74
3.1.3. Wspólnota dyskursywna. 76
3.2. Tekst. 80
3.2.1. Definicja tekstu. 81
3.2.2. Metody analizy tekstu. 85

ROZDZIAŁ IV: NARZĘDZIE QUALTRICS I JEGO ZASTOSOWANIE W BADANIACH JĘZYKOWO-   KULTUROWYCH NA PRZYKŁADZIE DIALEKTU COCKNEY.. 89
4.1. Organizacja i problem badań. 89
4.2. Ogólne informacje dotyczące oprogramowania Qualtrics. 90
4.3. Internetowe narzędzia programowe jako nowe narzędzie badawcze we współczesnej dialektologii 93
4.4. Analiza odpowiedzi respondentów.. 96
4.5. Wnioski 119
4.6. Podsumowanie. 126

BIBLIOGRAFIA.. 128
Spis literatury. 128
Źródła internetowe. 143
Spis map, rysunków i tabel. 144

SUMMARY.. 145

WPROWADZENIE
Pierwszym badaczem, który przeprowadził wnikliwą analizę dialektu cockney był John Walker (1791). Pod koniec XVIII wieku Walker potwierdził negatywny stosunek Anglików do specyficznych zwrotów i wyrażeń tej odmiany języka angielskiego, tzw. cockneyów, ze względu na ich wymowę. Walker jako pierwszy wymienił cztery „błędy” w artykulacji cockneyów:

1. Niewyraźną wymowę s po st, np. posts, mists oraz persists, wastes;
2. Wymowę w zamiast v i vice versa;
3. Niewymawianie h po w (głoska przydechowa h jest obniżona w szczególności na początku wyrazu, co powoduje nierozróżnianie wyrazów;
4. Omijanie h tam, gdzie powinno być ono uwzględniane artykulacyjnie, np. hart wymawiane, jako art, harm jako arm.

John Walker podał także wskazówki, w jaki sposób wykorzenić specyficzności, uznawane przez tego badacza za „błędy” językowe. W 1909 roku Rada Miasta Londynu sporządziła raport The Conference on the Teaching of English in London Elementary School (Monroe 2010), w którym napisano, iż „cockneyowski sposób mowy, z jego mówieniem przez nos, jest współczesnym zepsuciem i jest niegodny stosowania przez każdą osobę mieszkającą w stolicy imperium” .
Z drugiej strony, pojawiły się naukowe głosy obrony dialektu cockney: „Londyński dialekt jest naprawdę całkowicie godnym zaufania dzieckiem języka Old Kentish zwłaszcza w południowej części Tamizy […], natomiast londyński dialekt używany w północnej części Tamizy okazał się jedną z wielu odmian dialektu Midland lub Mercian, doprawiony wschodnio-angielską odmianą tej mowy”, (McBri-de, 1910: 8, 9, tłumaczenie własne).
Z czasem cockney zaczął migrować poza tradycyjne granice East-Endu, nie tylko poza sam Londyn, ale także do sąsiadujących krajów. Migracja ta została potwierdzona przez Edwarda Geppa (1923: 150-51) w jego An Essex Dialect Dictionary: „Współczesny język cockneyów wpełzł pośród nas i wpełza coraz to bar-dziej. Żałujemy tego i jesteśmy tym urażeni. […] Ogłuszający wpływ Londynu jest widoczny daleko poza jego granice […] trucizna wisi w powietrzu i niszczący cockneyowskie Southend, Barking, Halestead pokazują, co nas czeka. Boże chroń nas!”
Z kolei w roku 1938 William Matthews napisał (1938: 76): „Obecnie dialekt cockney jest bardzo zróżnicowany z wielu przyczyn. Londyn jest zbyt ogromny i jego populacja zbyt różnorodna, aby zaistniał jednolity system mowy, a system edukacji wprowadził wiele zmian, nawet w tych charakterystycznych dla cockney-ów dźwiękach”.
Kolejnym badaczem dialektu cockney jest John Christopher Wells, który napi-sał dwie znaczące prace. Pierwsza z nich to The Cockneyfication of RP? (1994) oraz Is RP turning into Cockney? (1997), w których autor analizuje obecne zmiany fonetyczne akcentu RP i rozważa jego cockneyfikację . Wells ostrożnie stawia znak zapytania w tytułach swych prac.
Obecnie można znaleźć wiele stron internetowych, poświęconych londyńskiemu slangowi. Zawierają one jednak liczne zwroty, których prawdziwy cockney nie używa. Język angielski jest bogaty w słownictwo i wyrażenia slangowe. Widać to szczególnie podczas dogłębnej analizy potocznej mowy przeciętnego londyńczyka. Wiele londyńskich terminów slangowych wywodzi się z tradycji cockneyu i są włączone do tzw. Rhyming Slangu (rymowanego slangu), czego przykładem może być wyrażenie apples and pears (stairs), należące do klasycznych wyrażeń slangowych. Pozostałe terminy wzięły swój początek z innych kultur, napływających do stolicy: słowo wonga (money) pochodzi od romskiego słowa wanga, oznaczającego węgiel.

Istota i zakres badań
Pomiędzy poszczególnymi członkami narodu angielskiego zachodzą wyraźne odrębności w mowie i piśmie. Niekiedy różnice te są naprawdę widoczne (zob. Chambers i Trudgill 1998). Inaczej mówi mieszkaniec wschodniego Londynu, inaczej mieszkaniec Newcastle czy Birminghamu, a jeszcze inaczej mieszkaniec Liverpoolu. Według Basila Bernsteina „…określona forma relacji społecznej lub – ogólniej – struktura społeczna generuje odrębne formy lub kody językowe, a kody te przede wszystkim przekazują kulturę, czyniąc tym samym koniecznym pewien typ zachowania” (1980: 135). Zatem w różnych od siebie klasach społecznych występują odmienne od siebie schematy językowe. Bernstein wyróżnia dwa podstawowe typy takich kodów: rozbudowany (w przypadku klasy średniej) i ograniczony (w odniesieniu do klasy robotniczej). W płaszczyźnie językowej określa je prawdopodobieństwo odgadnięcia, jakie elementy składniowe wykorzysta mówiący dla organizacji znaczenia w obrębie reprezentatywnej próbki mowy. Kod ograniczony w formie czystej reprezentuje taka wypowiedź, która – choćby była najbardziej zło-żona – pozwoli mówcy i słuchaczowi precyzyjnie i bez trudu przewidzieć wszystkie słowa, jakie będą w niej występowały. Przykładami takich form kodów są np. różnorodne posługi religijne, sytuacje występujące w trakcie opowiadania. Pod względem werbalnym mogą występować różnice w tym czy innym wypadku, będzie to jednak słownictwo wąskozakresowe. Ważne jest to, jak i kiedy się mówi, a nie – co się mówi. Znaczenia mają być raczej konkretne, opisowe i narracyjne niż abstrakcyjno-analityczne. Mowa, którą warunkuje relacja społeczna, będzie prawdopodobnie płynna i szybka, a skala artykulacji – zredukowana. Zaobserwować można pewne przemieszczanie i kondensowanie pewnych znaczeń; będą to prawdopodobnie znaczenia o zasięgu lokalnym, a poziom selekcji słownictwa będzie niski. Użytkownik kodu rozbudowanego uwzględnia stosunkowo obszerny zakres alternatyw, stąd też możliwość odgadnięcia, jakie elementy wybierze dla organizacji znaczenia, podlega znacznej redukcji. Podstawową funkcją kodu rozbudowane-go jest przygotowanie i przekaz znaczeń względnie eksplicytnych. Kod ten sprzyja opracowaniu i transmisji werbalnej unikalnych doświadczeń jednostki. Nie traktuje on – w przeciwieństwie do kodu ograniczonego – warunków, w jakich znajduje się słuchacz, jako oczywistych; mówiący musi więc dostosowywać swą mowę do nich, tak jak do specyficznych właściwości słuchacza (zob. Bernstein 1980:135-138).
Owa teoria Bernsteina bierze swój początek z badań nad niepowodzeniami angielskich dzieci wywodzących się z klasy robotniczej. Niepowodzenia zamykały tym dzieciom drogę do kształcenia się, a także do zmiany swojego statusu w obrębie danej klasy społecznej. Bernstein zauważył, iż studia wyższe podejmowały osoby, które pochodzą z klasy średniej oraz wyższej i spostrzegł, że przesłanki materialne nie stanowią w tym przypadku najistotniejszego czynnika. Główną rolę odgrywał tu język, który dla badanych dzieci był językiem socjalizacji pierwotnej zaszczepionej w domu (por. Basil Bernstein 1990: 225).
Podsumowując, dana relacja społeczna stymuluje pojawienie się kodu, który ją wyraża i który reguluje jej przebieg. Według Bernsteina „zdolność do zmiany kodów rządzi zdolnością do zmiany ról” (Bernstein 1980: 138). Kody te niezmiernie się od siebie różnią. Jak zauważa Bernstein w swoich badaniach, dzieci, które wy-wodzą się z klasy średniej, mają zdolność posługiwania się dwoma rodzajami kodów, a dzieci pochodzące z klasy robotniczej potrafią posługiwać się tylko kodem ograniczonym.
Jeśli nawet zastosowana zostanie selekcja badawcza do jednego miasta, zauważyć można, iż mowa inteligenta różni się od mowy robotnika. Ponadto nawet w obrębie jednej klasy społecznej uwidaczniają się pewne różnice mowy: w charakterystyczny sposób wypowiada się lekarz, w inny sposób, równie charakterystyczny, urzędnik bankowy czy prawnik. Różnica ta sprowadza się często do słownictwa lub wyrażeń uzależnionych od pracy zawodowej: różnorodne obowiązki, narzędzia czy czynności wymagają osobnych terminów. Podobnie jest wśród ludzi klasy robotniczej: w tym samym mieście różnią się swoim zasobem językowym hydraulicy od górników, a elektrycy od pracowników budowlanych.
Istnieją i takie grupy społeczne, które świadomie zabiegają o stworzenie własnego słownictwa. Nie chodzi tutaj bynajmniej o uzupełnienie wspólnego zasobu słów nowymi wyrazami, lecz o utworzenie słów zastępczych (często rymów) do wyrazów powszechnie używanych, aby ludzie niewtajemniczeni nie mogli zrozumieć, co stanowi istotę rozmowy. Przykładem takiego użytkowania języka jest rymowany slang, który wchodzi w skład cockneyu, od kilku lat badanego przez autora niniejszego opracowania.
Mowa cockneyów pochodzących ze wschodniego Londynu odbiega od mowy mieszkańców z innych miast Anglii oraz od języka literackiego. Odróżnia się charakterystycznym słownictwem i fonetyką, a także odmienną gramatyką. Pomimo istnienia różnic terytorialnych, zawodowych czy klasowych przeważa mimo wszystko Standard English (SE). Zauważalny jest on w słownictwie, składni, fonetyce. Sprawia on, że wszyscy mieszkańcy, w tym wypadku Anglii, mogą się ze sobą porozumiewać, ponieważ posiadają wspólną jednakową wymowę, gramatykę czy zasób słów. Standard English jest, jak ocenia Trudgill, swego rodzaju dialektem języka angielskiego, którego standardy pisowni i mowy zostały wspólnie zaakceptowane. Standard English różni się od siebie nieznacznie gramatyką, słownictwem czy pisownią w poszczególnych anglojęzycznych państwach. Dialekty wyróżniają się na tle języka ogólnego, a język ogólny dominuje nad odmianami dialektalnymi.
Studiowanie dialektów ma olbrzymią wartość naukową i praktyczną. Gdyby tylko ograniczyć się do studium nad językiem literackim, a nie badać dialektów, byłoby to dużym zubożeniem językoznawstwa. W dialektach zachowany zostaje ogromny zasób słów, które często lub nigdy nie były używane w języku ogólnym. Leksyka gwarowa pozwala na lepsze poznanie życia społeczeństwa.
Znajomość dialektów stanowi warunek sine qua non zrozumienia wielu utworów literackich i ocenienia działalności autorów, jak np. Thomasa Henry’ego Listera czy Henry’ego Luttrella Deale’a. Język angielski powstał, kiedy to trzy germańskie plemiona przybyły na Wyspy Brytyjskie w V wieku n.e. Plemiona Angles, Saxons i Jutes przeprawiły się z obecnej Danii i północnych Niemiec przez Morze Północne. Mieszkańcy Wielkiej Brytanii uprzednio porozumiewali się za pomocą języka celtyckiego. Większość Celtów sforsowano w kierunku Walii, Kornwalii i Szkocji. Jedna z grup emigrowała do wybrzeży Francji. Anglosaska inskrypcja pochodząca z 450-480 roku n.e. jest najstarszą inskrypcją języka angielskiego. Podczas kilku następnych wieków rozwinęły się cztery dialekty języka angielskiego: Northumbrian, Mercian, West Saxon oraz Kentish.
Łącząc zebrane dane historyczne z danymi dialektologii, uzyskuje się obraz pełniejszy od bazującego wyłącznie na pisanych danych. Etnograf także musi posiadać wiedzę z zakresu dialektologii. Prace badawcze, które przeprowadza, są możliwe wyłącznie przy równoczesnym przejmowaniu słów oraz ich interpretacji i odwrotnie – dialektolog winien posiadać wiedzę z zakresu etnografii, aby nie szu-kał wewnątrz języka przyczyny różnorodnych odmienności językowych.
Dialektologia przynosi także pożytek praktyczny, ponieważ nauczyciele często mają styczność z dialektami. Uczeń, który przynosi do szkoły nawyki językowe, może stać się ofiarą swoich rówieśników, podlegając poniżającym praktykom wyśmiewania i wyszydzania przez innych uczniów. Dzieje się tak tylko dlatego, że posługuje się dialektem, różniącym się od literackiej odmiany języka, uznawanej przez ogół za wzorcowy. Dydaktyk, który nie zna dialektów, nie będzie w stanie zrozumieć, dlaczego uczeń ze wschodniego Londynu pisze ain’t zamiast be not czy have not, stosuje zaimek wskazujący me zamiast my, pisze runnin’ zamiast run-ning, winda zamiast window lub nie wymawia h w słowie horse.

Przedmiot badań
Najbardziej zróżnicowana w anglojęzycznym świecie liczba dialektów oraz ich regionalnych odmian występuje niewątpliwie w Anglii. Kiedy mieszkaniec Newca-stle przybywa do Londynu, to mowa cockneyów może wydawać mu się dziwna oraz trudna do zrozumienia. Dla takiej osoby dialekt cockney może brzmieć zabawnie lub irytująco. Spowodowane jest to charakterystyczną i niedokładną, w odniesieniu do wersji literackiej języka, wymową.
Cockney to angielski dialekt używany we wschodnim Londynie przez miesz-kańców z niższych warstw społecznych (klasa robotnicza). Słowo „cockney” opisuje nie tylko dialekt pochodzący ze wschodniego Londynu, ale także osobę, która używa tego dialektu. Prawdziwy cockney musi urodzić się w obrębie słyszalności dzwonów kościoła St Mary-le-Bow we wschodniej części Londynu. Historia kościoła jest długa i ciekawa. Po wielkim pożarze Londynu w 1666 roku sir Christopher Wren odrestaurował kościół. W tym czasie świątynia była uważana za najpiękniejszą w swojej dotychczasowej historii. W roku 1941 jej dzwony zostały zbombardowane podczas II wojny światowej. Dwadzieścia lat później zostały zmienione na nowe. Historia prawdziwych cockney jest zbliżona do losów kościoła. Mianowicie podczas wojny mieszkańcy decydowali się na podjęcie dramatycznej decyzji nieposiadania dzieci, ponieważ brakowało szpitali. W efekcie w tamtych latach dzwony kościoła St Mary-le-Bow nie biły na powitanie nowych obywateli. A skoro nie dzwoniły dzwony, to oznaczało, że nie rodziły się dzieci. Ze współczesnej perspektywy wzajemna zależność istniejąca pomiędzy dźwiękiem kościelnych dzwonów a prokreacją prezentuje się nieco zaskakująco.
W 2000 roku zostało przeprowadzone ciekawe badanie. Zmierzono, jak dale-ko dociera brzmienie dzwonów kościoła St Maryle-Bow. Wyniki były następujące: dzwony są słyszalne 6 mil na wschód, 5 mil na północ, 3 mile na południe, 4 mile na zachód. Analogicznie tradycyjne dzielnice, gdzie używa się cockney to te, w których słychać bicie dzwonów kościoła St Maryle-Bow. Są to: Shoreditch, Bow i Mile End, Hackney, Millwall, Poplar, Limehouse, Wapping, Stepney, Spitalfields, Whitechapel i Bethnal Green. Ponadto istnieją również dwa miasta poza Londynem, które powstały poprzez migracje mówiących wchodniolondyńskim dialektem i są to Basildon i West Horndon (Zarzycki 2011: 749-750).
Jednym z pierwszych autorów po Walkerze (1791), który zaczął badania nad cockneyem, był William Matthews. W 1938 roku w swojej książce zatytułowanej Cockney – Past and Present wymienił wszystkie charakterystyczne cechy tego dialektu. Język angielski obfituje w słownictwo i wyrażenia slangowe. Biorąc pod uwa-gę ich pochodzenie, można dostrzec duży wpływ cockneya na współczesny język angielski. Podczas opisu jakiejkolwiek odmiany języka angielskiego (w tym przypadku cockney) bardzo ważne jest, aby pamiętać, iż nie wszystkie cechy danego dialektu są używane przez mieszkańców badanego regionu.

Metoda badań
Elektroniczne badania ankietowe stają się coraz bardziej popularną techniką badawczą. Elektroniczne ankiety mogą przyjąć różne formy. Mogą być rozprowadzone poprzez wysyłanie listów elektronicznych do potencjalnych respondentów lub zamieszczanie na stronach www. Często są one rozprowadzane poprzez pu-blicznie dostępne komputery usytuowane w różnych miejscach, takich jak centra handlowe czy biblioteki.
Do analizy zebranych danych skorzystano z narzędzi badawczych oraz arkuszy kalkulacyjnych dostępnych na stronie www.qualtrics.com, za pomocą której przeprowadzono ankietę wśród native speakerów (rodzimych użytkowników języka angielskiego) na terenie Wielkiej Brytanii.
Ankieta jest techniką gromadzenia informacji, polegającą na wypełnieniu specjalnych kwestionariuszy, na ogół o wysokim stopniu standaryzacji. Na przygotowanie ankiety składają się następujące etapy: postawienie problemu, sformułowanie pytań, ułożenie instrukcji, badanie próbne, przygotowanie ostatecznej wersji ankiety. Informacje, które zamierza się zdobyć podczas badań, wyznaczają główny problem, jaki planuje się rozwiązać. Instrukcja zawiera informacje, kto prze-prowadza badania, jaki jest główny cel badań, jak należy odpowiadać na poszcze-gólne pytania, w jakim stopniu gwarantuje się anonimowość (Plich i Bauman 2001: 96).
Formułowanie pytań jest etapem integralnie związanym z postawieniem problemu. Na ogół wymienia się dwa rodzaje pytań ankietowych: otwarte (wolne) i zamknięte (skategoryzowane) – alternatywne, dysjunktywne, koniunktywne. Pytania otwarte pozostawiają badanym osobom całkowitą swobodę wypowiedzi. Mogą one zwrócić uwagę badającego na nowe aspekty badanego zagadnienia. Pytania takie pozwalają ustalić hierarchię ważności problemów, w jakiej badane osoby postrzegają głównie wątek omawianej przez nich problematyki. Ma to miejsce zwłaszcza wtedy, gdy ankieta składa się z kilku pytań.
Pytania zamknięte podają gotowe odpowiedzi, przemyślane uprzednio przez badającego. Osoby badane dokonują jedynie wyboru spośród sugerowanych odpowiedzi. Odpowiedzi są tak dobrane, że wyczerpują na ogół wszystkie możliwe rozwiązania, jakie mogą się nasuwać w związku z postawionym pytaniem. Ułatwiają one pracę badającego.
Odmianą pytań zamkniętych są pytania alternatywne, które przewidują dwie możliwości odpowiedzi – pozytywną lub negatywną. Pytania te mogą być postawione tylko w związku z problemami, które można rozstrzygać na dwojakiej płaszczyźnie: albo się z nimi zgodzić (odpowiedź: tak), albo odrzucić (odpowiedź: nie). Możliwa jest trzecia ewentualność, dotycząca ustosunkowania się do danego problemu: można nie wiedzieć, czy należy się z nim zgodzić, czy go odrzucić (wskazanie: nie wiem, nie mam zdania).
Innym rodzajem pytań zamkniętych są pytania dysjunktywne (wykluczające). Wymagają one od osób badanych dokonania wyboru więcej niż jednej z podanych odpowiedzi. Badani wybierają tyle odpowiedzi, ile poleca im ankieter. W tym celu są instruowani, aby podkreślili dwie, trzy lub więcej odpowiedzi.
Obok zapytań otwartych i zamkniętych zdarzają się pytania półotwarte. Stanowią one pośrednią formę między wymienionymi rodzajami pytań. Pytanie półotwarte przewiduje ściśle określone odpowiedzi z jednoczesnym umożliwieniem osobom badanym swobodnego wypowiedzenia się. Najczęściej po wyliczeniu możliwych wskazań pozostawia się miejsce na inne wybory. Podane wyżej kwestie zostały wyróżnione na podstawie określonego sposobu odpowiadania na nie przez badane osoby. Zestawy możliwych odpowiedzi nazwane są kafeteriami.
Wymienione pytania nie wyczerpują wszystkich sposobów zbierania materia-łów podczas badań ankietowych. Są również tzw. pytania filtrujące i kontrolne. Pierwsze pozwalają wyłączyć te osoby, które nie mają nic do powiedzenia w danej sprawie. Pytanie takie powinno poprzedzać pytanie zasadnicze, na które można odpowiedzieć „tak” lub „nie”. Badany może kontynuować, jeżeli wybral opcję twierdzącą. Pytania kontrolne służą weryfikacji otrzymanych danych. Są one zbieżne z treścią innych kwestii, lecz różne w ich ujęciu słownym. Odpowiedzi, które są sprzeczne z odpowiadającymi im treściowo zagadnieniami zasadniczymi, nie są brane pod uwagę w analizie materiału.
Badania próbne stanowią otwarty etap konstruowania ankiet. Są rodzajem badań kontrolnych. Mają dać odpowiedź, czy ankieta stanowi wystarczająco zobiektywizowane narzędzie badań, tzn. czy zamieszczone w niej pytania są dostatecznie jasne i jednakowo rozumiane, czy instrukcja umożliwia poprawne wypowiedzi i dostatecznie wyzwala ich szczerość, czy zadane pytania dostatecznie różnicują otrzymane wypowiedzi. Mogą one dotyczyć tylko zagadnień, które w obecnej sytuacji metodologicznej nie dają się zbadać bardziej rzetelnymi metoda-mi oraz tych, w sprawie których badane osoby są w stanie wypowiedzieć się w sposób rzeczowy i rzetelny. Należy unikać tematów drażliwych, np. wkraczających w osobistą sferę intymności badanych osób.
Pytania muszą być komunikatywne, czyli powinny zapewniać bezpośrednie wzajemne porozumienie między badanym a badającym. Należy zadbać, aby py-tania były formułowane w sposób zrozumiały dla badanych, nie przekraczały określonego progu trudności, uwzględniały rzeczywiste możliwości badanych, unikały sugestywności, czyli nie sugerowały oczekiwanych przez ankietera odpowiedzi; pytania nie mogą też być zabarwione emocjonalnie, a w przypadku pytań zamkniętych – powinny wyczerpywać wszystkie możliwości, uwzględniać szczegółowo problemy związane z zasadniczą problematyką, rezygnując z ogólnikowości na rzecz bliżej skonkretyzowanych ujęć.
Pytania powinny być zapisane w poprawnej kolejności. Muszą one stanowić pewną zwartą i logiczną całość. Należy je starannie przygotować, wydrukować, rozdać badanym osobom, podać instrukcję wypełnienia łącznie z zapewnieniem o dyskrecji (Nowicka 2004).

Cel badań
Pisząc niniejszą książkę, autor założył sobie również cel wskazania aktualnego zasięgu terytorialnego badanego dialektu oraz ewentualnego wyznaczenia możliwych zmian i kierunków migracyjnych dialektu cockney. Na koniec sprognozo-wano perspektywę rozwojową dialektu oraz nawiązano do publikacji Wellsa z lat 1994 i 1997 i udzielono odpowiedzi na postawione pytania w odniesieniu do czasów współczesnych: The Cockneyfication of RP? (Cockneyfikacja akcentu RP?) oraz Is RP turning into Cockney? (Czy akcent RP przeobraża się w cockney?)
W rozdziale trzecim za pomocą strony internetowej www.qualtrics.com została przeprowadzona ankieta, mająca na celu ocenę wiedzy osiemdziesięciu native speakerów na temat dialektu cockney oraz sprawdzenie ich znajomości dotyczących charakterystycznych cech owego dialektu. W ankiecie, oprócz podstawowych pytań o płeć, wiek i poziom wykształcenia, zadano pytania dotyczące znajomości najpopularniejszych wyrażeń z kręgu rymowanego slangu, ponieważ wiele zwrotów z tradycji cockney jest zapożyczanych i używanych w języku ogólnym, np. zwrot have a butcher’s at sth (hak rzeźnicki w kształcie litery S) nie ma nic wspólnego ze sklepem mięsnym czy rzeźnikiem. Zwrot ten został rozpowszechniony w późnych latach XIX wieku i oznacza „spojrzeć na coś” jak w przykładzie have a butcher’s at London markets Od roku 1930 have a butcher’s jest powszechnie używanym wyrażeniem w całej Anglii (Ayto 2002). Powodem takiej popularności tego zwrotu może być jego zabawne przesłanie wobec osób, które nie znają rzeczywistego znaczenia tego wyrażenia. Takich przykładów można by mnożyć. W ankiecie dokonano także oceny podstawowej wiedzy respondentów na temat miejsca używania dialektu cockney, etymologii słowa czy zasad tworzenia rymowane-go slangu. Zadając pytania na temat stereotypów funkcjonujących w stosunku do wschodnich londyńczyków stwierdzono, ile z nich jest prawdziwych, a ile już dawno zostało obalonych. Przeprowadzono także sondaż wśród mieszkańców Londynu, mający na celu wyłonienie najbardziej popularnego dialektu w Wielkiej Brytanii oraz zadano różnorodne pytania w celu dokonania oceny postawy respondentów w stosunku do cockneyów. Istotne jest także przeprowadzenie badań, które wykażą, czy Brytyjczycy mają trudności w porozumiewaniu się z cockneyami, czy ich specyficzna wymowa oraz rymowany slang powodują nieporozumienia w komunikacji interpersonalnej pomiędzy mieszkańcami wschodniego Londynu a mieszkań-cami innych miast Anglii.
Celem rozdziału trzeciego, nazwanego analizą wyników badań, było przed-stawienie charakterystyki dialektu cockney, uwzględniając m.in. etymologię słowa „cockney”, pochodzenie dialektu czy zasady tworzenia Cockney Rhyming Slang (rymowanego slangu). Duży nacisk kładzie się na analizę zasad gramatycznych obowiązujących w cockneyu oraz na charakterystyczną wymowę cockneyów. Badania zaprezentowane w książce ukazały, jaki wpływ cockney miał i ma na dzisiejszy język angielski oraz wykazały, jak bardzo cockney różni się od Received Pronunciation. Przeanalizowano także anglojęzyczną literaturę przedmiotu oraz teksty, w których zastosowano cechy charakterystyczne dla dialektu Londynu, zaczynając chronologicznie od czasów Middle English do Modern English, bazując na tekstach pochodzących z literatury pięknej, serialów telewizyjnych, musicali oraz filmów. Dyskurs cockneyów powszechnie występuje w popularnej kulturze (zob. Berger i Carroll 2003: 214) dlatego takie terminy jak dyskurs oraz analiza dyskursu zostały szerzej omówione.
Celem niniejszej monografii jest także określenie czynników mających wpływ na powstanie rymowanego slangu. Pochodzenie rymowanego slangu nie zostało dokładnie wyjaśnione i istnieje kilka hipotez dotyczących jego wywodzenia się. W niniejszej pracy autor chciałby przedstawić swoją własną hipotezę odnośnie przyczyn powstania fenomenu rymowanego slangu.

„Gazeta Ubezpieczeniowa” o książce J. Plak

Napisano w „Gazecie Ubezpieczeniowej” polecając książkę naszej Autorki: „Tym, którzy chcieliby zgłębić tematykę europejskich systemów emerytalnych, polecam najnowszą książkę Joanny Plak Emerytalne systemy ubezpieczeniowe we Włoszech i w Polsce – studium porównawcze. Autorka od kilku lat publikuje również na łamach „Gazety Ubezpieczeniowej”, zajmując się tematyką emerytalną.”

Czytaj tutaj: http://www.gu.com.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=53724:emerytury-w-polsce-i-we-woszech&catid=111&Itemid=137

O książce D. Łukasiewicza w „Gazecie Wyborczej”

Oto fragment tekstu autorstwa Tomasza Piątka zatytułowanego Goliszewski Doktor-Prezes, Kublik psuje mu imprezę. Łysiak, Wildstein i synowie dają w kość Ziemkiewiczowi: „W ostatnich dniach wyszła inspirująca książka Dariusza Łukasiewicza: „Zło niechrześcijańskie i nieludzkie”. O tym, jak w tradycyjnych społeczeństwach karano dzieciobójstwo. Np. zaszywano kobietę w worku z żywym kotem i topiono. Ale topiono powoli, żeby kot zdążył poranić kobietę, zanim sam zginie. Niestety, w późnym, zgniłym XIX wieku pojawiły się pięknoduchy, emancypacje i inne gendery. Nawet w cnotliwej II Rzeczypospolitej kobieta, która zabiła dziecko w rozpaczy lub nędzy, dostawała tylko kilka lat. Ale serce rośnie: czytam w „Wyborczej” cykl „My dzieciobójczynie” i widzę, że znów zbliżamy się do XVIII wieku. Wczesnego. Tzw. mama małej Madzi dostała najwyższy wymiar kary: 25 lat. Czyli o rok mniej niż ma. Może to zasada, bo jakaś szesnastolatka dostała piętnaście.”

Cały tekst: http://wyborcza.pl/1,75968,16898210,Goliszewski_Doktor_Prezes__Kublik_psuje_mu_impreze_.html#ixzz3I6DYw6dj

Tadeusz Zieliński: Strefy zakazu lotów w interwencji humanitarnej

Strefy

 

 

 

 

 

SPIS TREŚCI

WSTĘP

Rozdział 1. INTERWENCJA HUMANITARNA – ISTOTA ZJAWISKA
1.1. Interwencja humanitarna – definicja, odpowiedzialność za ochronę
1.2. Typologia interwencji humanitarnej
1.3. Warunki użycia siły w interwencji humanitarnej
1.4. Zdolności i ograniczenia sił powietrznych jako instrumentu
wsparcia interwencji humanitarnej
1.5. Podsumowanie

Rozdział 2. TEORETYCZNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA
STREF ZAKAZU LOTÓW
2.1. Geneza tworzenia i wymuszania stref zakazu lotów
2.2. Podstawy tworzenia i wymuszania stref zakazu lotów
2.2.1. Problemy definicyjne i interpretacyjne odnoszące się
do stref zakazu lotów
2.2.2. Cele, funkcje i formy tworzenia i egzekwowania stref zakazu lotów
2.2.3. Wymuszanie stref zakazu lotów
2.3. Podsumowanie

Rozdział 3. STREFY ZAKAZU LOTÓW WE WSPARCIU INTERWENCJI HUMANITARNEJ – STUDIUM PRZYPADKÓW
3.1. Strefy zakazu lotów w Iraku – 1991–2003
3.1.1. Ogólny przebieg wydarzeń
3.1.2. Polityczna perspektywa sukcesu
3.2. Strefy zakazu lotów w Bośni i Hercegowinie – 1992–1995
3.2.1. Ogólny przebieg wydarzeń
3.2.2. Polityczna perspektywa sukcesu
3.3. Strefa zakazu lotów w Libii – 2011
3.3.1. Ogólny przebieg wydarzeń
3.3.2. Polityczna perspektywa sukcesu
3.4. Podsumowanie

Rozdział 4. DETERMINANTY TWORZENIA I WYMUSZANIA
STREF ZAKAZU LOTÓW W INTERWENCJI HUMANITARNEJ
4.1. Dylematy tworzenia i wymuszania stref zakazu lotów
4.2. Czynniki prawne tworzenia i wymuszania stref zakazu lotów
4.3. Czynniki militarne tworzenia i wymuszania stref zakazu lotów
4.4. Podsumowanie

ZAKOŃCZENIE

BIBLIOGRAFIA

SPIS RYSUNKÓW I TABEL

 

WSTĘP

Zakończenie zimnej wojny rozpoczyna w stosunkach międzynarodowych okres zwiększonego interwencjonizmu. Za główny powód takiego stanu rzeczy należy uznać zmiany zachodzące w środowisku bezpieczeństwa międzynarodowego, związane przede wszystkim z rozpadem dwubiegunowego podziału świata. Suwerenność poszczególnych państw zaczęła być postrzegana jako jeszcze bardziej ważna zasada prawa międzynarodowego, ale jednocześnie coraz częściej suwerenność ta, w niektórych przypadkach musiała być naruszana w imieniu społeczności międzynarodowej. Oczywiste jest, że są to sytuacje skrajne, jednakże doświadczenia trzech ostatnich dekad wskazują, że zbrojna interwencja społeczności międzynarodowej stanowi czasami jedyny sposób przywrócenia lub zapobiegania niekorzystnemu rozwojowi wypadków. Za takie należy uznać masowe naruszanie praw człowieka przez autorytarne rządy, występujące przeciwko własnym społeczeństwom lub konflikty etniczne, grożące masowymi czystkami, morderstwami, a nawet ludobójstwem. Wówczas społeczność międzynarodowa powinna reagować, włącznie z użyciem siły, a działanie takie przejawia się w interwencji humanitarnej.

Interwencja humanitarna nie jest zjawiskiem nowym. Widoczna była również w okresie zimnej wojny, jednakże dopiero od początku lat 90., kiedy problem ten dotknął również Europy, stała się przedmiotem wielu dyskusji, a więc nieuchronnie również kontrowersji. Nagłaśnianie zagadnień związanych z przestrzeganiem praw człowieka oraz oczekiwania wspólnoty międzynarodowej, że tego rodzaju działania nie mogą pozostać bez odpowiedzi, były kluczowymi czynnikami, które przyczyniły się do rozpowszechnienia idei interwencjonizmu. Innymi słowy zaczęło dominować przekonanie, że suwerenność danego państwa nie stanowi wystarczającego powodu, aby nie reagować w obliczu drastycznych naruszeń praw człowieka. Tym bardziej, że w sensie prawnym, Karta Narodów Zjednoczonych dopuszcza użycie siły, gdy dochodzi do zagrożenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Konstatacja ta prowadzi do bezpośredniego wniosku, że wiodącą rolę w tym obszarze odgrywa Organizacja Narodów Zjednoczonych, a przede wszystkim Rada Bezpieczeństwa, wspierana przez inne regionalne i uznane organizacje międzynarodowe. Podkreślić należy, że decyzje o podjęciu interwencji powinny być podejmowane w formie rezolucji akceptowanych przez całą społeczność międzynarodową.

Należy także zauważyć, że interwencja humanitarna stanowi naruszenie zasady suwerenności danego państwa, ale w danych okolicznościach jest to jedyna opcja, prowadząca do rozwiązania sytuacji kryzysowej. Z początkiem nowego milenium zaczęła się rozwijać nowa koncepcja oparta na zasadach humanitaryzmu – odpowiedzialności za ochronę (ang. Responsibility to Protect – R2P). Jej istota zakłada, że suwerenność państwowa determinuje odpowiedzialność, a w szczególności i w pierwszej kolejności, odpowiedzialność za ochronę własnych obywateli. W sytuacji wystąpienia cierpień ludności czy masowych naruszeń praw człowieka, będących następstwem wewnętrznych działań wojennych, powstania, represji lub upadku struktur państwa, gdy dany kraj nie jest w stanie lub jest niechętny powstrzymaniu lub odwróceniu tych działań, zasada nieinterwencji ustępuje odpowiedzialności za ochronę. To nowa jakość w pojmowaniu zasady suwerenności, która znalazła swój praktyczny wymiar podczas operacji sił koalicyjnych pod dowództwem Sojuszu Północnoatlantyckiego w Libii w 2011 roku.

Interwencja humanitarna w celu ograniczenia lub zapobiegania masowym naruszeniom praw człowieka wymaga z reguły użycia siły, które powinno być adekwatne do sytuacji. Warunki użycia siły opierające się na kilku kluczowych zasadach: właściwej władzy, słusznej przyczynie, słusznej intencji, proporcjonalności środków, rozróżnialności oraz perspektywie sukcesu mają za zadanie ograniczenie rozwiązań siłowych do niezbędnego minimum. Stąd istotne jest, aby siły zadaniowe dysponowały określonymi zdolnościami, które zapewnią sukces operacji. Wprowadzenie ograniczeń w działaniach wojskowych może przyczynić się do tego, że kluczowym komponentem zgrupowania zadaniowego interwentów będą siły powietrzne, a przede wszystkim lotnictwo. Zasadnicze atrybuty sił powietrznych: wysoka gotowość bojowa, zdolność do szybkiej reakcji, mobilność, zasięg oraz precyzyjność oddziaływania predysponują je do wykonywania zadań w rejonie wystąpienia katastrofy humanitarnej. Najczęstszą formą ich zaangażowania w tego rodzaju operacje będzie wymuszanie zakazu lotów nad określonym obszarem, mające na celu zmuszenie potencjalnego przeciwnika do pożądanych przez podmiot wymuszający zachowań.

Strefy zakazu lotów są częstym narzędziem wybieranym przez politycznych decydentów do rozwiązania sytuacji kryzysowej. Główne powody przemawiające za takim rozwiązaniem, to przede wszystkim możliwość prowadzenia działań bez konieczności angażowania sił lądowych (a takie decyzje często uznawane są za niepopularne) oraz potencjalnie mniejsze koszty operacji, co również jest istotnym kryterium zaangażowania. Doświadczenia trzech ostatnich dekad pokazują, że strefy zakazu stanowią pewnego rodzaju „złoty środek” potencjalnego, militarnego zaangażowania się wspólnoty międzynarodowej w działania, których celem jest ograniczenie lub całkowita eliminacja przedsięwzięć podejmowanych przez autorytarne rządy przeciwko własnym obywatelom lub innym stronom, związanych z łamaniem zasad humanitaryzmu. Są one także narzędziem odstraszania, które zastosowane we właściwy sposób może przynieść znaczące korzyści dla podmiotu interweniującego. Są one także narzędziem mało intruzywnym w porównaniu z koniecznością użycia sił na pełną skalę. Otwartym pozostaje odpowiedź na pytanie, czy spełniają one pokładane w nich nadzieje, jako instrument powstrzymywania lub zapobiegania naruszeniom praw człowieka.

Wymuszanie zakazu lotów jest z zasady realizowane przez siły powietrzne, a przede wszystkim lotnictwo. Wynika to z faktu, że lotnictwo od początków swojego rozwoju postrzegane jest jako narzędzie wywierania przymusu. Dlatego doktrynalnych podstaw funkcjonowania stref zakazu lotów należy doszukiwać się w początkach rozwoju lotnictwa w ogóle. Tym samym uznaje się, że to Brytyjczycy w okresie międzywojennym stworzyli podstawy, które współcześnie znajdują swoje odzwierciedlenie w tworzeniu i egzekwowaniu stref zakazu lotów. Ograniczenie zaangażowania brytyjskich sił lądowych w rejonie Bliskiego Wschodu, wynikające przed wszystkim z finansowych niedostatków spowodowało, że nowy środek walki, lotnictwo, który pojawił się zaledwie dwadzieścia kilka lat wcześniej stał się atrakcyjnym narzędziem. Sięgali po nie także politycy widząc w nim nowe możliwości. Dało to początek koncepcji air policing oraz sprawowania kontroli z powietrza (ang. aerial control). Powyższe dwa określenia w okresie, kiedy były implementowane różniły się znaczeniowo od współczesnych odpowiedników. Air policing rozumiany aktualnie jako misje sił powietrznych mające na celu zapewnienie nienaruszalności i integralności przestrzeni powietrznej, wówczas był wyrazem brytyjskiej polityki kolonialnej sprawowanej przy użyciu lotnictwa, a nie sił lądowych. Innymi słowy, przy użyciu lotnictwa realizowano cele polityczne imperialnej polityki w danym regionie. Z kolei sprawowanie kontroli z powietrza oznaczało wówczas możliwość zastąpienia wojsk lądowych właśnie lotnictwem i kontrolowanie obszarów lądowych z powietrza. Współcześnie jest to jedna z funkcji zarządzania ruchem lotniczym. Tym nie mniej, obydwie idee miały na celu zmuszenie przeciwnika, przy użyciu lotnictwa, do zmiany zachowania lub wycofania się z podjętych już przedsięwzięć – stanowiły zatem instrument wymuszania. Jest to tożsame z ideą współczesnych stref zakazu lotów, których celem jest wymuszenie na przeciwniku określonego zachowania. Również w okresie międzywojennym pojawiły się kluczowe zasady związane z ideą wykorzystania lotnictwa jako instrumentu wymuszania. Po pierwsze, uznawano, że działania takie skierowane przeciwko innemu państwu muszą posiadać legitymizację międzynarodowej społeczności. Po drugie, twierdzono, że lotnictwo jako instrument wymuszania, realizuje również cele polityczne wywierając wpływ na decyzje przeciwnika.

Pomimo faktu, że początki stref zakazu lotów to lata 30. XX wieku, należy zaznaczyć, że użycie lotnictwa w interwencji humanitarnej w formie wymuszania zakazu lotów widoczne jest wyraźnie dopiero w latach 90. ubiegłego wieku. Co ciekawe, po zakończeniu zimnej wojny, kiedy wzrasta zapotrzebowanie na interwencjonizm humanitarny, tylko trzykrotnie wykorzystywano lotnictwo do wsparcia interwencji humanitarnej w formie egzekwowania stref zakazu lotów – w Iraku, Bośni i Hercegowinie oraz w Libii, z różnym politycznym i prawnym wsparciem. Interesujący jest także fakt, że do tej pory nie ma formalnie akceptowanej definicji stref zakazu lotów, stąd daje to możliwości szerokiej interpretacji, ale jednocześnie wzbudza wiele kontrowersji i nie pozwala na traktowanie ich jako pełnoprawnego instrumentu oddziaływania wspólnoty międzynarodowej we wsparciu interwencji humanitarnej lub jako forma interwencji humanitarnej Co raz częściej pojawiają się także pytania o skuteczność stref zakazu lotów w kontekście zapobiegania lub zaprzestania masowym naruszeniom praw człowieka w interwencji humanitarnej. Począwszy od 1991 roku, kiedy miała miejsce pierwsza operacja wymuszania zakazu lotów, aż do 2011 roku, czyli w ponad dwudekadowej cezurze czasowej nie opracowano narzędzi umożliwiających ocenę skuteczności stref zakazu lotów w interwencji humanitarnej. Oczywiste jest, że ocena taka może być dokonywana również w innych kontekstach – politycznym i militarnym, szczególnie z perspektywy przyjętego celu, ale także tutaj widoczne są ograniczenia, które uniemożliwią weryfikację przyjętych celów operacji. Pomimo tego oraz faktu, że minęło już ponad dwadzieścia lat od pierwszej utworzonej nad północnym Irakiem strefy zakazu lotów, nie były podejmowane żadne próby realnej oceny wpływu tego rodzaju działań na zakładany cel operacji. W rezultacie intelektualnej próżni w przedmiotowym obszarze, brak jest jasności co do prawdziwej natury tworzenia stref zakazu lotu, ich egzekwowania, możliwości i osiągnięć.

Biorąc pod uwagę powyższą konstatację, po pierwsze, istnieje obiektywna konieczność pogłębionych badań ukierunkowanych na zrozumienie istoty, a w dalszej kolejności skuteczności stref zakazu lotów w odniesieniu do zapobiegania lub powstrzymywania naruszeń praw człowieka, czyli jako wsparcie lub forma interwencji humanitarnej, czy działań w ramach odpowiedzialności za ochronę. Wynika z tego, że strefy zakazu lotów należy traktować w tym przypadku jako koncepcję, która powinna być badana empirycznie. Dostępna literatura przedmiotu skupia się przede wszystkim na kinetycznym aspekcie funkcjonowania stref zakazu lotów odzwierciedlonym w działaniach sił powietrznych (lotnictwa) bez głębszych ocen wartościujących ich wpływ na osiąganie celów humanitarnych podczas interwencji. Wydaje się, że kluczem do teoretycznej debaty i analizy skuteczności strefy zakazu lotów jest przede wszystkim zdefiniowanie do czego jest przeznaczona, co powinno być celem jej egzekwowania oraz kiedy może stać się narzędziem wspierającym operacje ofensywne. Doświadczenia wskazują, że w jej tworzeniu i wymuszaniu niezbędne są: kompleksowość podejmowanych przedsięwzięć oraz zaangażowanie uczestników, co sprawia, że jest możliwa do zaimplementowania jedynie przez państwo lub koalicję państw dysponujących odpowiednimi zasobami. Obecnie, w zglobalizowanym świecie wpływ państwa jest zredukowany, a zależności międzynarodowe są coraz ważniejsze, dlatego interes narodowy staje się trudny do określenia. Jeśli interwencja państwa X w państwie Y podkopuje jego własne bezpieczeństwo ekonomiczne, nawet jeśli zwiększa bezpieczeństwo polityczne, może nie być w interesie państwa X interweniować. Te szerokie czynniki bezpieczeństwa już działają, co widać na przykładzie nieinterweniowania w Syrii.

Po drugie, wydaje się, że teoria opisująca koncepcje stref zakazu lotów jest zbyt państwowo-centryczna, co nie zawsze przystaje do aktualnego środowiska bezpieczeństwa międzynarodowego. Umiejscowienie państwa w centrum teoretycznej debaty o strefach zakazu lotów w świetle doświadczeń jest co najmniej dyskusyjne. Pomimo, że przeanalizowane przykłady tworzenia i egzekwowania stref zakazu lotów sugerują, że zostały one wykorzystane przeciwko państwu, można stwierdzić, że równie dobrze celem mogli być reżimowi przywódcy, jak Saddam Husajn, Slobodan Miloszević czy Muammar Kaddafi. Przeciwnicy tworzenia i wymuszania zakazu lotów wskazują, że zmiana autorytarnych rządów może być często ukrytym celem tego rodzaju działań, a niekoniecznie aspekty humanitarne. Patrząc w przyszłość, można założyć, że na arenie międzynarodowej będą pojawiały się indywidualności niekoniecznie związane z państwem, co z kolei może prowokować tworzenie stref zakazu lotów w kontekście wymuszania politycznego, a nie tylko we wsparciu działań humanitarnych. Podkreślić także trzeba, że egzekwowanie strefy zakazu lotów będzie coraz częściej dokonywane poprzez koalicję państw reprezentujących różne ideologie i postawy etyczne. Podnosi to kolejne trudności w zastosowaniu sił powietrznych jako instrumentu wsparcia interwencji humanitarnej (w formie stref zakazu lotów) i sensowności teorii.

Po trzecie, wszystkie dotychczasowe strefy zakazu lotów: w Iraku, Bośni i Hercegowinie oraz w Libii były z założenia tworzone z powodów humanitarnych, czyli wspierały interwencję humanitarną lub jak w przypadku Libii były formą interwencji humanitarnej. Innymi słowy, opierały się na czysto altruistycznych przesłankach. Sceptycy oraz przeciwnicy tych działań wskazują jednak na kolejny, ukryty cel (podobnie jak zmiana rządu autorytarnego), a mianowicie zapewnienie sobie przez interwentów kontroli nad obszarami z dostępem do różnych zasobów: ropy naftowej, gazu czy w ogóle sprawowania kontroli ekonomicznej w regionie. Jest to tylko przypuszczenie nie poparte żadnymi dowodami. Wyraźnie trzeba podkreślić, że ochrona życia i wolności oraz powstrzymywanie i zapobieganie łamaniu praw człowieka są sprawami fundamentalnymi i dlatego ewentualna próba zapewnienia sobie innych korzyści nie powinna mieć miejsca.

Ostatnią konkluzją jest podkreślenie domniemania racjonalnego aktora. Zgodnie z teorią wymuszania, aby być racjonalnym w swoich działaniach, docelowa grupa lub jednostka musi mieć dostęp do wszystkich faktów i poprawnie je zinterpretować. W rzeczywistości, pełna świadomość sytuacyjna jest praktycznie nie do osiągnięcia. Idąc dalej, można dowieść, że racjonalność jest relatywna. To co może być uważane za racjonalne zachowanie przez jedną grupę czy kulturę, może wydawać się całkowicie irracjonalne dla innej. Ponieważ strefy zakazu lotów funkcjonują w środowisku międzynarodowym są one podatne na kulturowe, ideologiczne i etyczne różnice pomiędzy stronami. Następnie w przypadku funkcjonowania koalicji interwentów wywodzących się z różnych grup kulturowych założenie oczekiwanej racjonalności wydaje się jeszcze mniej możliwe do osiągnięcia. Problem ten był widoczny podczas wymuszania dotychczasowych stref zakazu lotów, ponieważ we wszystkich przypadkach rządy reżimowe zachowywały się racjonalnie jak na kogoś kto próbuje pozostać u władzy, lecz irracjonalnie w kontekście odpowiedzialności za opiekę i ochronę swoich obywateli.

Tworzenie i egzekwowanie stref zakazu lotów w interwencji humanitarnej nie jest zjawiskiem szeroko opisywanym w literaturze przedmiotu. Autor nie spotkał się z kompleksowymi opracowaniami naukowymi traktującymi o tym problemie. O ile samo zjawisko interwencji humanitarnej jest widoczne w literaturze naukowej, o tyle skojarzenia z problematyką wymuszania stref zakazu lotów są nieobecne zarówno w krajowych, jak i obcojęzycznych opracowaniach naukowych. Chcąc odnieść się do tematu opracowania należy poszukiwać wiedzy w dwóch obszarach problemowych funkcjonujących samodzielnie: interwencji humanitarnej oraz tworzenia i wymuszania stref zakazu lotów.

Najobszerniejsza wydaje się literatura odnosząca się do interwencji humanitarnej, pomimo faktu, że zjawisko to jest relatywnie nowe w stosunkach międzynarodowych. W ciągu ostatnich kilkunastu lat powstało wiele opracowań związanych z problematyką wymuszania przestrzegania praw człowieka w kontekście użycia siły zbrojnej. W większości przypadków toczona jest dyskusja na temat zasadności i efektywności użycia siły zbrojnej w formie interwencji humanitarnej. W tym kontekście będą to z reguły pozycje związane z prawem międzynarodowym oraz raporty organizacji międzynarodowych odnoszące się do tej problematyki. Jak słusznie wskazuje A. Domagała, na świecie obszar ten jest zdominowany głównie przez badaczy brytyjskich, amerykańskich oraz z państw skandynawskich (m.in. Age Eknes, Adam Roberts, Larry Minear, Oliver Ramsbotham, Adam Roberts, Will Verwey, Nicholas Wheeler, Tom Woodhouse, Thomas Weiss). Z kolei w kraju problematyka ta nie jest wyraźnie widoczna w literaturze naukowej. Zajmuje się nią kilku autorów (Dominik Rudkowski, Jerzy Zajadło, Arkadiusz Domagała).

Znacznie bardziej ograniczony jest dostęp do literatury traktującej o samych strefach zakazu lotów. Są to z reguły pojedyncze artykuły, które opisują użycie lotnictwa w operacjach wymuszania zakazu lotów lub skupiają się na prawnych aspektach ich tworzenia i wymuszania. Za uznanych w tej dziedzinie badaczy należy uznać: Alexandra Benarda, Samuela Portera czy Karla Muellera. W polskiej literaturze zjawisko egzekwowania stref zakazu lotów praktycznie nie jest opisywane.

Prezentowana publikacja obejmuje zagadnienia teorii i praktyki tworzenia i wymuszania stref zakazu lotów we wsparciu interwencji humanitarnej. Na podstawie dotychczasowych doświadczeń z użycia lotnictwa w działaniach interwencjonizmu humanitarnego można założyć, że strefy zakazu lotów są jednym z kluczowych narzędzi wspólnoty międzynarodowej w powstrzymywaniu i zapobieganiu masowym naruszeniom praw człowieka, które mogą prowadzić do katastrofy humanitarnej. Czy skutecznym, to pytanie pozostaje do tej pory bez odpowiedzi. Można domniemywać, że sięganie przez politycznych decydentów po tego rodzaju rozwiązania świadczy o dużym znaczeniu stref zakazu lotów w interwencji humanitarnej. Celem publikacji jest identyfikacja wyznaczników tworzenia i wymuszania stref zakazu lotów w ramach interwencji humanitarnej oraz próba określenia politycznej perspektywy sukcesu stref zakazu lotów w interwencji humanitarnej. Identyfikacja determinantów była możliwa dzięki szerokiemu podejściu do zjawiska interwencji humanitarnej, która stanowi podłoże analizy, ale nie jest celem samym w sobie. Kluczowe jest tutaj użycie sił powietrznych, przede wszystkim lotnictwa, które realizując zadania w ramach stref zakazu lotów traktowane jest jako narzędzie polityczne do osiągnięcia celu. Analiza ma więc bardziej charakter politologiczny i faktograficzny niż operacyjny, chociaż występują w niej niektóre elementy taktyczne, niezbędne dla zrozumienia zjawiska stref zakazu lotów.

Autor zdaje sobie sprawę, że określenie samej skuteczności stref zakazu lotów w interwencji humanitarnej jest praktycznie niemożliwe. Z drugiej strony trzeba zauważyć, że strefy zakazu lotów mają zdefiniowane swoje cele bezpośrednio związane z interwencją humanitarną, stąd pośrednio można założyć, że ich osiągnięcie wpłynie na polityczny sukces interwencji humanitarnej. Czy wpłynie również na zapobieganie masowym naruszeniom praw człowieka w rejonie ustanowienia strefy zakazu lotów lub ich powstrzymanie? Z doświadczeń wynika, że lotnictwo w ramach stref zakazu lotów ma zapobiegać użyciu przez przeciwnika jego lotnictwa przeciwko własnym obywatelom lub innej stronie. W tym kontekście strefa zawsze spełniała swoje zadanie, ale nie oznacza to, że cała operacja w ramach interwencji humanitarnej kończyła się sukcesem. To, w jakim zakresie strefy zakazu lotów wpływają na sukces lub porażkę interwentów jest aktualnie niemożliwe do ustalenia. Dlatego, autor zdefiniował warunki politycznej perspektywy sukcesu stref zakazu lotów, które wpływają na sukces lub porażkę interwencji humanitarnej oraz określił zdolności i ograniczenia sił powietrznych, które są głównym instrumentem egzekwowania stref zakazu lotów.

Monografia składa się z czterech rozdziałów. W rozdziale pierwszym skupiono się na zagadnieniach związanych z interwencją humanitarną w zakresie odnoszącym się do potrzeb niniejszego opracowania. Przedstawiono aspekty prawne związane z interwencją humanitarną oraz zarysowano ewolucję interwencji humanitarnej w kierunku odpowiedzialności za ochronę. Dokonano także typologii interwencji humanitarnej. Istotnym elementem zaprezentowanym w rozdziale są warunku użycia siły, które determinują zakres zastosowania lotnictwa w interwencji. W tym kontekście koniecznym było również zaprezentowanie zdolności i ograniczeń sił powietrznych w interwencji humanitarnej. W rozdziale drugim przedstawiono teoretyczne zagadnienia związane z tworzeniem i wymuszaniem stref zakazu lotów. Zaprezentowano genezę tworzenia i egzekwowania stref zakazu lotów, aby w konsekwencji odnieść się do współczesnych założeń funkcjonowania stref zakazu lotów – celów, funkcji, wymuszania czy problemów definicyjnych. Rozdział trzeci zawiera studium przypadków odnoszące się do operacji, które miały miejsce w Iraku, Bośni i Hercegowinie oraz w Libii. W każdym przypadku dokonano opisu faktograficznego, aby następnie przejść do szczegółowej analizy politycznej perspektywy sukcesu stref zakazu lotów w interwencji humanitarnej. W rozdziale czwartym zaprezentowano determinanty wymuszania stref zakazu lotów. Scharakteryzowano czynniki niezbędne do uwzględnienia w wymuszaniu zakazu lotów w kontekście prawnym, gzie wyraźnie wyartykułowano zasady użycia siły, kontekście polityczno-operacyjnym oraz militarnym

Autor ma nadzieję, że zaprezentowane w niniejszej monografii kwestie stanowią oryginalne treści charakteryzujące strefy zakazu lotów we wsparciu interwencji humanitarnych lub jako forma interwencji humanitarnych. Przeświadczenie to opiera na założeniu, że w polskojęzycznej literaturze przedmiotu jest to zagadnienie mało rozpoznane, a w literaturze obcojęzycznej brakuje kompleksowych opracowań poruszających omawianą problematykę. Jednocześnie, autor jest świadomy konieczności dalszych badań, które pozwolą na poznanie znacznie szerszego kontekstu funkcjonowania stref zakazu lotów, co w konsekwencji pozwoli na właściwą ich adaptację jako instrumentu wsparcia w interwencji humanitarnej.

Tadeusz Zieliński: Funkcjonowanie bezzałogowych systemów powietrznych w sferze cywilnej

BSP - przód

 

 

 

Tadeusz Zieliński: Funkcjonowanie bezzałogowych systemów powietrznych w sferze cywilnej

BSP całość

 

 

 

 

 

SPIS TREŚCI

WSTĘP            4

1. IDENTYFIKACJA BEZZAŁOGOWYCH SYSTEMÓW POWIETRZNYCH          10

1.1. Rozwój bezzałogowych systemów powietrznych – historyczne doświadczenia     10

1.2. Bezzałogowy system powietrzny – terminologia i klasyfikacje    32

1.3. Komponenty bezzałogowego systemu powietrznego       45

1.4. Uogólnienia          58

2. WYBRANE OBSZARY ZASTOSOWAŃ CYWILNYCH BEZZAŁOGOWYCH SYSTEMÓW POWIETRZNYCH    61

2.1. Zdolności i ograniczenia bezzałogowych systemów powietrznych w zastosowaniach cywilnych           61

2.2. Zapobieganie katastrofom i zarządzanie kryzysowe         68

2.3. Ochrona infrastruktury krytycznej 75

2.4. Zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego        79

2.5. Wsparcie badań naukowych         86

2.6. Uogólnienia          89

3. BEZZAŁOGOWE SYSTEMY POWIETRZNE – MIĘDZYNARODOWE OBSZARY REGULACYJNE         91

3.1. Główne obszary prawne związane z funkcjonowaniem zdalnie sterowanych systemów powietrznych – potrzeby zmian         94

3.2. Operacje zdalnie sterowanych systemów powietrznych   100

3.3. Zdalnie sterowany system powietrzny – kwestie certyfikacyjne    115

3.4. Licencjonowanie personelu lotniczego zdalnie sterowanych systemów powietrznych          129

3.5. Uogólnienia          131

4. BEZZAŁOGOWE SYSTEMY POWIETRZNE – EUROPEJSKIE OBSZARY REGULACYJNE     134

4.1. Rynek i przemysł zdalnie sterowanych systemów powietrznych

w Unii Europejskiej     139

4.2. Bezpieczna integracja zdalnie sterowanych systemów powietrznych w europejskiej przestrzeni powietrznej            143

4.3. Wymagania w obszarze częstotliwości radiowych dla zdalnie sterowanych systemów powietrznych 150

4.4. Społeczny wymiar funkcjonowania zdalnie sterowanych systemów powietrznych          153

4.5. Badania i rozwój zdalnie sterowanych systemów powietrznych w Unii Europejskiej     156

4.6. Mapa drogowa integracji zdalnie sterowanych systemów powietrznych z europejskim systemem lotnictwa       162

4.7. Aspekty prawne funkcjonowania zdalnie sterowanych systemów powietrznych w Polsce          176

4.8. Uogólnienia          181

ZAKOŃCZENIE 184

BIBLIOGRAFIA 186

 

Summary

History of unmanned aerial vehicles goes back much further than the idea of manned flight. Precursors of this type of aviation can already be found in the ancient world, where the knowledge allowed them the construction of aviation-related toys and which today would be defined as „unmanned”. Further development of unmanned aviation followed parallely with manned aviation. Starting with the first flight of the Wright brothers in 1903, in the shadow of manned aviation we could observe systematically development of unmanned aircraft frames.

In contemporary world, development of unmanned aircraft in the civil sphere is inextricably linked to their use in military applications. Apart from the typical combat utilization, the use of drones for civilian purposes will be very similar. What is more, these tasks can, in most cases, perform the same aircraft, and military aircraft have their counterparts in civil applications (eg. Predator / Ikhana).

It seems, that the main constraints affecting the slow development of the market for civilian applications of unmanned aircraft cover three key areas: differences in unambiguous classification of unmanned aircraft systems, including terminology and typology; difficulties in the integration of unmanned aircraft systems with manned civil aviation, including conducting flights in no-segregated airspace; the social aspects of the operation of unmanned aircraft systems in the civilian environment.

Issues related to the operation of unmanned aircraft systems are now at the center of substantive and media discussion. It should be noted, however, that in most cases this refers to military uses unmanned aircraft systems. Meanwhile, in the next two decades, the use of unmanned aircraft in civilian areas may dominate the development of that market. Without a doubt, the main factor of their development are legal issues that, unfortunately, enter in a very slow manner in a domain previously reserved only for manned aviation.

This study is an attempt to organize scientific knowledge in the area of civilian applications of unmanned aircraft systems, with special emphasis on regulatory aspects of the topic. On the other hand, we should be aware that requirements focused on the development of unmanned aircraft systems in the civil sphere are shaping now and will still evolve in the future.

 

WSTĘP

Historia bezzałogowych statków powietrznych sięga wstecz znacznie dalej niż idea lotu załogowego. Prekursorów tego rodzaju lotnictwa można już odnaleźć w starożytnym świecie, gdzie ówczesna wiedza pozwalała na konstruowanie zabawek związanych z lotnictwem, a które dzisiaj określilibyśmy mianem „bezzałogowe”. W dalszej kolejności rozwój lotnictwa bezzałogowego następował równolegle z lotnictwem załogowym. Począwszy od pierwszego lotu braci Wright w 1903 roku, od którego przyjmuje się umownie początek rozwoju lotnictwa, w cieniu lotnictwa załogowego systematycznie były rozwijane konstrukcje bezzałogowe, co w epoce początków lotnictwa nie było bez znaczenia, szczególnie w odniesieniu do wykonywanych prób i doświadczeń. Podobnie jak w lotnictwie załogowym główną determinantą rozwoju samolotów bezzałogowych były nowe technologie pojawiające się stopniowo i adaptowane na potrzeby lotnictwa. Przykładem może być opracowanie systemu żyroskopowego, który miał zastosowanie w lotnictwie załogowym, ale był kluczowy dla wykonywania stabilnego lotu przez bezzałogowy statek powietrzny. Jednakże najważniejszym wynalazkiem umożliwiającym wykonywanie lotów bezzałogowych pozostaje radio oraz fale radiowe pozwalające na realizację bezzałogowego lotu kontrolowanego. Był to przełom w lotnictwie bezzałogowym i początek masowego wykorzystania różnego rodzaju konstrukcji w zastosowaniach wojskowych. Należy zauważyć, że to przede wszystkim siły zbrojne poszczególnych państw przyczyniły się do rozwoju lotnictwa bezzałogowego, a dopiero w późniejszym okresie (początek lat 90.) zdano sobie sprawę, że potencjał tkwiący w bezzałogowych statkach powietrznych może być w szerokim zakresie wykorzystany w środowisku cywilnym.

Wydaje się zasadnym konstatacja, że współczesny rozwój bezzałogowych statków powietrznych w sferze cywilnej jest nierozerwalnie związany z ich wykorzystaniem w zastosowaniach militarnych. Pomijając typowo bojowe użycie bezzałogowców, większość realizowanych przez nie misji odnoszących się przede wszystkim do rozpoznania, patrolowania i monitorowania będzie taks samo, albo w podobny sposób wykonywana zarówno na potrzeby wojskowych jak i środowiska cywilnego. Co więcej, zadania te mogą w większości przypadków, wykonywać te same konstrukcje, a wojskowe statki powietrzne mają swoje odpowiedniki w zastosowaniach cywilnych (np. Predator/Ikhana), co z kolei nie bez znaczenia wpływa na sferę ekonomiczną angażowania bezzałogowców. Trzeba podkreślić, że wojskowe zastosowania bezzałogowych statków powietrznych zostały sformalizowane poprzez odpowiednie instrukcje i regulaminy, a samo ich użytkowanie odbywa się w wydzielonych segmentach przestrzeni powietrznej, co pozwala na ich bezpieczne użytkowanie. Nie zawsze jest to możliwe w stosunku do cywilnych bezzałogowych statków powietrznych, których potencjał nie będzie wykorzystany, jeżeli nie zostaną one zintegrowane w ogólnym systemie lotnictwa. Wymaga to zidentyfikowania kluczowych barier, a następnie wdrożenia narzędzi umożliwiających ich usunięcie.

Zdaniem autora główne ograniczenia wpływające na powolny rozwój rynku cywilnych zastosowań bezzałogowych statków powietrznych obejmują trzy kluczowe obszary: rozbieżności w jednoznacznym klasyfikowaniu bezzałogowych systemów powietrznych w tym wieloznaczna terminologia i typologia; trudności w integracji bezzałogowych systemów powietrznych z załogowym lotnictwem cywilnym, w tym wykonywanie lotów w niewydzielonej przestrzeni powietrznej; aspekty społeczne funkcjonowania bezzałogowych systemów powietrznych w środowisku cywilnym.

Należy zauważyć, że w odniesieniu do pierwszego obszaru problemowego brak jest ogólnie akceptowalnej kategoryzacji bezzałogowych systemów powietrznych. Już samo pojęcie „bezzałogowy statek powietrzny” może budzić wątpliwości, gdyż bardzo często jest eksplikowane w sposób dosłowny. Tymczasem oczywiste jest, że to człowiek ma zasadniczy wpływ na jego wykorzystanie, a sam statek powietrzny nie może funkcjonować samodzielnie. Stąd, aktualny pogląd w literaturze przedmiotu obejmuje szersze pojęcie – „bezzałogowy system powietrzny”, zawierające wszystkie niezbędne do funkcjonowania bezzałogowego statku powietrznego elementy. Drugim z oficjalnie funkcjonujących pojęć jest „zdalnie sterowany system powietrzny” obejmujący „zdalnie sterowany statek powietrzny” wraz z niezbędnym elementami. Jednakże jest to subkategoria bezzałogowego systemu powietrznego, występująca przede wszystkim w odniesieniu do cywilnych zastosowań bezzałogowców. Nie zmienia to faktu, że przyjmowane klasyfikacje nie odnoszą się do jednego, uniwersalnego kryterium. Najczęściej przyjmowanymi kryteriami opisującymi bezzałogowy system powietrzny są te, odnoszące się bezpośrednio do bezzałogowego statku powietrznego i obejmują: maksymalną masę startową, zasięg, długotrwałość lotu oraz przeznaczenie. Bez wątpienia, przyjęcie uniwersalnej typologii (o ile to możliwe) zawęziłoby pole do interpretacji oraz uprościłoby opracowywanie niezbędnych instrukcji czy aktów prawa.

Za kluczowy obszar wpływający bezpośrednio na rozwój rynku cywilnych zastosowań bezzałogowych systemów powietrznych należy uznać integrację lotnictwa bezzałogowego z systemem lotnictwa cywilnego, w tym możliwość wykonywania w przyszłości lotów bezzałogowych statków powietrznych w niewydzielonej przestrzeni powietrznej. Jest to zagadnienie bardzo złożone, obejmujące regulacje prawne poziomu międzynarodowego, unijnego i krajowego. Za fundamentalny czynnik umożliwiający pełną integrację lotnictwa bezzałogowego z załogowym należy przyjąć bezpieczeństwo. W tym kontekście istotne są dwie kluczowe kwestie. Po pierwsze, aspekty związane z bezpieczeństwem bezzałogowych systemów powietrznych nie mogą być rozważane na niższym poziomie niż w odniesieniu do lotnictwa załogowego. Po drugie, zasadnym wydaje się, aby w kontekście integracji nie naruszać istniejącego systemu regulacji w lotnictwie załogowym, a dostosowywać bezzałogowe systemy powietrzne do całego systemu lotnictwa. Powyższe będzie wymagało reinterpretacji i dostosowania przepisów na poziomie międzynarodowym – Konwencja Chicagowska wraz z Załącznikami, na poziomie Unii Europejskiej (spójna strategia wdrażania bezzałogowych systemów powietrznych) oraz na poziomie krajowym (dostosowanie ustawy Prawo lotnicze wraz z niezbędnymi aktami wykonawczymi). Oczywiste jest, że pomiędzy wszystkimi poziomami musi zachodzić pełna koherencja. Za kluczowe w tym obszarze problemowym należy uznać zagadnienia związane z: certyfikacją bezzałogowych systemów powietrznych (statek powietrzny, stacja zdalnego sterowania), licencjonowaniem personelu lotniczego (operatorów), zdatnością i utrzymywaniem zdatności bezzałogowych systemów powietrznych do lotu, wykonywaniem operacji przez bezzałogowe statki powietrzne w niewydzielonej przestrzeni powietrznej (prawo lotnicze).

Trzeci obszar problemowy odnosi się do społecznego wymiaru funkcjonowania bezzałogowych systemów powietrznych. Jest on szczególnie mocno artykułowany w europejskiej strategii wdrażania zdalnie sterowanych systemów powietrznych. Pomimo bezdyskusyjnych zalet i zdolności, którymi dysponują bezzałogowe systemy powietrzne brak jest pełnej wiedzy w społeczeństwie o ich możliwych zastosowaniach. Najczęściej ich użytkowanie w sferze cywilnej kojarzone jest ze wsparciem dla władz państwowych (policja, straż graniczna, itp.) w zarządzaniu kryzysowym. Istnieje zatem potrzeba medialnego informowania społeczeństw o możliwościach, ale również zagrożeniach związanych z funkcjonowaniem bezzałogowych systemów powietrznych. W tym kontekście pilnego rozważenia wymagają zasady określania odpowiedzialności za wyrządzanie ewentualnych szkód stronom trzecim przez bezzałogowce oraz ubezpieczenia związane z funkcjonowaniem tego rodzaju lotnictwa (podobnie jak w cywilnym lotnictwie załogowym). Równie istotną kwestią w tym obszarze będzie ochrona danych pozyskiwanych przez bezzałogowe systemy powietrzne, a także ochrona prywatności obywateli. Bez wątpienia, społeczna akceptacja wykonywania zadań przez bezzałogowe systemy powietrzne może stanowić jedno z istotnych wyzwań w kontekście pełnej integracji z ogólnym systemem lotnictwa cywilnego.

Implementacja rozwiązań mających na celu usunięcie barier w powyższych obszarach problemowych wpłynie bezpośrednio na rozwój europejskiego i światowego rynku cywilnych zastosowań bezzałogowych systemów powietrznych. Tym samym dotychczasowe domeny ich zastosowań: badania naukowe, zapobieganie katastrofom i zarządzanie kryzysowe, ochrona infrastruktury krytycznej oraz wsparcie władz cywilnych w zapewnieniu bezpieczeństwa wewnętrznego ulegną poszerzeniu, co w konsekwencji wpłynie również na cały sektor lotnictwa cywilnego (zwiększenie zatrudnienia, rozwój nowych technologii, itp.).

Zagadnienia związane z funkcjonowaniem bezzałogowych systemów powietrznych są obecnie w centrum merytorycznej i medialnej dyskusji. Trzeba jednak zaznaczyć, że w większości przypadków odnosi się to militarnych zastosowań tego rodzaju środków. Tymczasem, zdaniem autora, w perspektywie najbliższych dwóch dekad, to zastosowania cywilne mogą zdominować rozwój tych konstrukcji. Głównym wyznacznikiem ich rozwoju są zagadnienia prawne, które niestety w bardzo powolny sposób dopiero wkraczają w domenę zarezerwowaną dotychczas tylko dla lotnictwa załogowego.

Niniejsze opracowanie naukowe jest próbą uporządkowania wiedzy z obszaru cywilnych zastosowań bezzałogowych systemów powietrznych, ze szczególnych uwzględnieniem aspektów regulacyjnych z tego obszaru. Z drugiej strony, autor jest świadomy, że wymagania ukierunkowane na rozwój bezzałogowych systemów powietrznych w sferze cywilnej dopiero się kształtują i z pewnością będą ewoluowały, skąd wynikają przyszłościowe, pogłębione badania.

Zasadniczą treścią pierwszego rozdziału jest analiza pojęciowa terminu „bezzałogowy system powietrzny” oraz identyfikacja poszczególnych komponentów systemu. Przedstawiono także historyczne doświadczenia związane z rozwojem bezzałogowych systemów powietrznych oraz dokonano ich kategoryzacji.

W rozdziale drugim przedstawiono możliwy zakres zastosowań bezzałogowych systemów powietrznych w sferze cywilnej oparty o deskrypcję ich zdolności i ograniczeń. Przedstawiono przykłady użycia bezzałogowców w obszarach: zapobiegania katastrofom i zarządzania kryzysowego, ochrony infrastruktury krytycznej, zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego i wsparcia dla badań naukowych.

Rozdział trzeci identyfikuje kluczowe obszary problemowe poziomu międzynarodowego niezbędne do rozważenia w kontekście integracji bezzałogowych systemów powietrznych z ogólnym systemem lotnictwa cywilnego.

W rozdziale trzecim przedstawiono zasadnicze obszary regulacyjne w odniesieniu do bezzałogowych systemów powietrznych poziomu europejskiego oraz europejską strategię ich wdrażania.

 

Nasze wydawnictwo patronuje X Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Szkoleniowej w Białymstoku

Patronujemy z ogromną radością X Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Szkoleniowej „Życiodajna śmierć – pamięci Elizabeth Kübler-Ross”, konferencji powiązanej z 15-leciem istnienia Zakładu Zintegrowanej Opieki Medycznej. Przewodniczącą Komitetu Organizacyjnego konferencji jest prof.  dr hab. n. med. Elżbieta Krajewska-Kułak. Tradycyjnie wiodąca tematyka Konferencji będzie dotyczyć pacjenta i jego rodziny oraz  rozlicznych dylematów etycznych, prawnych  i społecznych, z jakimi  na co dzień spotykają się pracownicy ochrony zdrowia.

Nasze wydawnictwo patronuje temu spotkaniu naukowców i praktyków, wszystkich pracowników służby zdrowia, żywiąc nadzieję, iż stanowi to choć drobny wkład w zwalczanie dyskryminacji, stygmatyzacji, agresji  i uzależnień, że choć trochę w ten sposób przyczynimy się do pogłębionej refleksji nad problemami ściśle wiążącymi się z medycyną, jak choćby kwestia wielokulturowości, postrzeganie różnych kultur przez inne narody, wizja zdrowia, choroby i śmierci w różnych kulturach.

Link do strony konferencyjnej: http://zyciodajna.systemcoffee.pl/index.php?id=4

konferencja Białystok